W dniu 13.2.2003 r. Sejm uchwalił nowelizację do prawa budowlanego. Jednym z podstawowych założeń ustawy jest ograniczenie konieczności dokonania rozbiórki samowoli budowlanej. Taka sankcja wchodziłaby w grę tylko wtedy, gdy obiekt został postawiony w miejscu niedozwolonym przez plan zagospodarowania przestrzennego oraz niezgodnie ze sztuką budowlaną. Jeśli jednak nie narusza tych warunków, rozpoczęcie budowy bez zezwolenia nie będzie skutkowało koniecznością dokonania rozbiórki. Na inwestora nałożono obowiązek wstrzymania wówczas budowy, dostarczenia wszystkich wymaganych dokumentów i uzyskania stosownego zezwolenia. Inwestor musiałby też ponieść koszty opłaty legalizacyjnej. Dopiero niedopełnienie któregokolwiek z tych obowiązków prowadziłoby do wydania nakazu rozbiórki.
Nowelizacja przewiduje ponadto obowiązkowe i płatne kontrole zgodności projektu z wykonaniem po zgłoszeniu przez inwestora zakończenia budowy. Wysokość opłat będzie ustalana przez resort infrastruktury i finansów. Jeżeli samowolnie wybudowany obiekt wykonano zgodnie ze sztuką budowlaną i planem zagospodarowania, będzie można go zalegalizować po uregulowaniu opłaty, wynoszącej 50-krotność opłaty za kontrolę.
Znowelizowane prawo budowlane poszerza też listę obiektów oraz przedsięwzięć budowlanych nie wymagających pozwolenia na budowę, m.in. o parkingi, wiaty przystankowe, remonty tzw. obiektów liniowych i ich przebudowy. Ma to dotyczyć także niektórych budynków gospodarczych, altanek, przydomowych basenów itp.
Pod rządami nowych przepisów urzędnicy administracji budowlanej będą zobowiązani do wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę w ciągu 2 miesięcy. Na organ przekraczający ten termin będzie nakładana kara w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki. Również wymaganych dokumentów będzie mniej. Inwestor, w miejsce obowiązkowego przedstawienia aktów notarialnych lub wypisu z księgi wieczystej, będzie mógł złożyć oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością. Złożenie fałszywego oświadczenia jest zagrożone odpowiedzialnością karną. Przyspieszyć postępowanie powinno także to, że prawa strony w postępowaniu o pozwolenie na budowę ogranicza się jedynie do inwestora oraz właścicieli, użytkowników wieczystych i zarządców sąsiednich nieruchomości. Możliwość udziału w tym postępowaniu tracą natomiast różnego rodzaju organizacje społeczne. Istotnym zmianą jest również możliwość zasądzenia przez sąd na rzecz inwestora odszkodowania, jeśli wstrzymanie budowy okaże się nieuzasadnione i spowoduje szkody. W tym celu skarżący musiałby wnosić kaucję na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń inwestora.
