Na skutek wezwania do interwencji Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (PINB) przeprowadził inspekcję w stosunku do wskazanego budynku. Organ ustali parametry zabudowy, a następnie stwierdził, że długotrwała przerwa w budowie spowodowała, iż budynek w 50% jest zniszczony, a część konstrukcji dachowej zawaliła się do wnętrza budynku. Na terenie działki, wokół budynku leżały luźne elementy pokrycia dachowego w tym arkusze blachy, nieruchomość nie była ogrodzona, a taśma ostrzegawcza znajdowała się jedynie od jednej strony nieruchomości. Inspektorzy PINB doszli do wniosku, że budynek swoim stanem technicznym zagraża życiu i zdrowiu ludzi. W toku swoich działań PINB zwrócił się do gminy z prośbą o udzielenie informacji w sprawie ww. budynku, w tym wydanych decyzji o pozwoleniu na budowę, określenia aktualnego stanu prawnego nieruchomości ze wskazaniem podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie i zarządzanie nieruchomością. Organ wezwał także wskazanego w ewidencji nieruchomości użytkownika wieczystego działki do złożenia wyjaśnień w sprawie stanu technicznego budynku znajdującego się na ww. działce. Na powyższe wezwanie odpowiedział brat wezwanego, bowiem ten kilka lat wcześniej został skierowany do zakładu opiekuńczego, a później prawdopodobnie popadł w bezdomność.
W związku z takim obrotem sprawy PINB nakazał miejscowemu urzędowi gminy oraz właścicielowi nieruchomości, na której był posadowiony problematyczny budynek, wykonanie jego zabezpieczenia przed dostępem osób postronnych, poprzez skuteczne i trwałe ogrodzenie oraz umieszczenie na obiekcie w widocznych miejscach tablic informacyjnych o stanie zagrożenia i usunięcie nieumocowanych i stwarzających zagrożenie elementów więźby dachowej. Urzędnicy odwołali się jednak od tej decyzji wskazując na fakt, że nieruchomość znajduje się w użytkowaniu wieczystym, a w konsekwencji to nie do obowiązków samorządu należy wykonanie wskazanych czynności. W tym zakresie gmina powoływała się na art. 61 ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.; dalej: PrBud), według którego to właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest zobowiązany do utrzymywania i użytkowania obiektu zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2 PrBud.
Sprawa trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, który w wyroku z 5.7.2022 r. (II SA/Bk 356/22) orzekł na korzyść gminy. W ocenie sądu specyfika okoliczności zaistniałych w omawianej sprawie powoduje, że: „w razie trudności w ustaleniu pobytu właściciela budynku i konieczności niezwłocznego podjęcia działań zabezpieczających kontrolowany budynek, organy nadzoru budowlanego powinny rozważyć możliwość zastosowania trybu z art. 69 ust. 1 PrBud, a nie prowadzić do faktycznego przerzucenia swoich powinności na Gminę, do czego de facto doszło w przedmiotowej sprawie. Zgodnie z tym przepisem w razie konieczności niezwłocznego podjęcia działań mających na celu usuniecie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia lub ingerencji lub naruszeń, o których mowa w art. 66 ust. 1a, organ nadzoru budowlanego zapewni, na koszt właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, zastosowanie niezbędnych środków zabezpieczających) lub art. 67 tej ustawy (zgodnie z którym, jeżeli nieużytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia, organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję nakazującą właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę tego obiektu i uporządkowanie terenu oraz określającą terminy przystąpienia do tych robót i ich zakończenia). Czynności, o jakich mowa w powołanym art. 69 ust. 1 PrBud. podejmowane są przez organ nadzoru budowlanego w zastępstwie właściciela lub zarządcy obiektu, czyli podmiotów zobowiązanych na podstawie art. 61 PrBud do utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie technicznym. Ponadto są to czynności podejmowane odpłatnie (na koszt właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego) w sytuacji zaistnienia przesłanek określonych w tym przepisie, a organ nadzoru budowlanego ma obowiązek bezzwłocznego zorganizowania niezbędnych środków zabezpieczających. Przy czym, co należy podkreślić, art. 69 PrBud dotyczy budynków, których stan wymaga niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do usunięcia niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia. Chodzi bowiem o działania faktyczne, prowadzące do odwrócenia istniejącego niebezpieczeństwa (…)”.
