Z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej zwróciła się gmina, która w ramach realizacji zadań własnych odpowiada m.in. za zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych.
Zadania te samorząd realizował przy użyciu swojej komórki organizacyjnej – Referatu Mienia i Ochrony Środowiska, który jednocześnie pełnił też nadzór nad należącą do gminy infrastrukturą kanalizacyjną. Za świadczone usługi z zakresu odprowadzania ścieków pobierane były i są opłaty, a zatem gmina uzyskuje przychody z odpłatnej sprzedaży usług. Samorząd opisał sposób kalkulowania taryfy, na podstawie której wnoszone są opłaty za usługi kanalizacyjne. Mając to na uwadze samorząd zadał fiskusowi następujące pytanie: czy budowle wchodzące w skład infrastruktury kanalizacyjnej, stanowiące własność gminy, nad którymi nadzór sprawuje Referat, służące do wykonywania zadań z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej i tym samym czy podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości?
W opinii wnioskodawcy odpowiedź na powyższe pytanie powinna być negatywna. Organ podatkowy był jednakże innego zdania i w swojej interpretacji wskazał, że gmina potencjalnie może osiągać zyski na skutek świadczonych przez siebie usług i to przesądza o tym, że prowadzona przez gminę działalność ma również charakter zarobkowy.
Samorząd zaskarżył stanowisko fiskusa, natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 19.1.2023 r. (I SA/Rz 659/22) uchylił nieprzychylną samorządowi interpretację. Organ zauważył, że gmina nie kwestionowała, iż jej działalność nosiła cechy zorganizowania i ciągłości oraz że była ona wykonywana we własnym imieniu. Akcentowała za to brak spełnienia warunku zarobkowego charakteru prowadzonej przez siebie działalności. Jak stwierdził sąd: „samo pobieranie opłat nie może jednoznacznie świadczyć o zarobkowym charakterze, związanej z nią działalności. Opłaty te mogą mieć bowiem różny charakter, tj. stanowić chociażby element rekompensaty kosztów ponoszonych przez podmiot świadczący daną usługę. W takiej zaś sytuacji nie można przyjąć istnienia po stronie świadczeniodawcy zamiaru podjęcia działań nakierowanych na uzyskanie zysku, rozumianego jako nadwyżka wpływów z pobieranych opłat nad ponoszonymi kosztami (…); aby można było mówić o zarobkowym charakterze działalności niezbędnym byłoby stwierdzenie okoliczności wskazujących na obiektywną możliwość osiągnięcia zysku, jako efektu zamierzonych i nakierowanych na to działań. Pojęcie zarobkowości opiera się bowiem na dwóch elementach, tj. obiektywnym i subiektywnym, tj. obiektywnej możliwości uzyskania zysku w ramach pewnej aktywności danego podmiotu, rozumianego jako nadwyżka przychodów nad kosztami i zamiarze osiągnięcia tego zysku”.
Sąd dostrzegł, że w omawianej sprawie gmina zaznaczyła, iż taryfa stosowanych opłat nie uwzględnia zysku. Jedynie prawna możliwość jego naliczenia, na etapie kalkulowania taryfy, nie może przemawiać za przyjęciem zarobkowego charakteru prowadzonej przez samorząd działalności kanalizacyjnej.
Na korzyść samorządu dodatkowo zadziałał fakt, że w związku z wysoką ceną usług z zakresu odprowadzania ścieków, rada gminy zdecydowała o dopłatach do cen taryfowych. W efekcie zostały obniżone stawki za odbiór ścieków. Dopłaty te samorząd przekazuje w postaci dotacji przedmiotowej, a – jak zauważył WSA w Rzeszowie – takie sytuacje w gospodarce wolnorynkowej nie mają miejsca.
