W ramach podstawy wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego można powoływać się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jednak tylko taki, który opublikowany został po wydaniu prawomocnego orzeczenia sądu krajowego. Takie rozumienie przesłanki z art. 272 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej jako: PostAdmU) gwarantuje stabilność orzeczniczą oraz nie prowadzi do nieuzasadnionych prób podważania prawomocnych orzeczeń sądowych – uznał Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 18.12.2019 r. oddalił skargę kasacyjną J.M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku dotyczącego podatku od towarów i usług. Podatniczka wniosła skargę o wznowienie postępowania powołując się na art. 272 § 3 PostAdmU i opublikowany 16.12.2019 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wyrok TSUE z 16.10.2019 r., C-189/18. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku poinformował Naczelny Sąd Administracyjny, że J.M. na tej samej podstawie wniosła o wznowienie postępowania przed organem podatkowym i żądanie to zostało uwzględnione.
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę o wznowienie postępowania. Jak wskazano, zgodnie z art. 272 § 3 PostAdmU, można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską. Istotę tej podstawy wznowienia kształtuje treść owego rozstrzygnięcia i obowiązek zapewnienia mu mocy wiążącej w krajowym porządku prawnym. Może nią być orzeczenie TSUE, wydane w trybie pytania prejudycjalnego, nawet jeżeli to orzeczenie nie zostało doręczone stronie wnoszącej skargę o wznowienie postępowania (zob. uchwała NSA z 16.10.2017 r., I FPS 1/17, Legalis). W takiej sytuacji, trzymiesięczny termin do wniesienia skargi zaczyna biec od dnia publikacji tego rozstrzygnięcia (zob. postanowienie NSA z 8.11.2013 r., II GSK 2031/13, Legalis). W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że wskazany przez skarżącą wyrok TSUE nie mógł stanowić przesłanki do wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem NSA wydanym 18.12.2019 r., bowiem wówczas ten wyrok TSUE istniał już w krajowym porządku prawnym. Sąd przypomniał, że orzecznictwo TSUE, w którym dokonuje się wykładni prawa unijnego, wchodzi w skład porządku prawnego Unii Europejskiej. Oznacza to, że przedstawiana w orzeczeniach TSUE wykładnia prawa wiąże organy sądowe i administracyjne wszystkich państw członkowskich, orzekające w analogicznych, jak przedstawione w pytaniu prejudycjalnym, stanach faktycznych i prawnych. Rozwiązanie to stanowi gwarancję realizacji w praktyce zasady jednolitego stosowania prawa unijnego we wszystkich państwach członkowskich.
Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że sprawa zakończona prawomocnym wyrokiem z 18.12.2019 r. rozpoznawana była w granicach skargi kasacyjnej. Jeśli więc przedmiotem zarzutów i motywów skargi kasacyjnej była określona wykładnia prawa, to Naczelny Sąd Administracyjny, jako sąd krajowy był związany także dorobkiem orzecznictwa TSUE. Zatem w ramach podstawy wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego można powoływać się na zapadły wyrok TSUE, jednak tylko taki, który opublikowany został po wydaniu prawomocnego orzeczenia sądu krajowego.
Jak podkreślono, w krajowym porządku prawnym istnieją regulacje pozwalające na wzruszenie ostatecznej decyzji podatkowej z powołaniem się na orzeczenie TSUE przed organem, z których J.M. skorzystała. Zgodnie z art. 240 § 1 pkt 11 w zw. z art. 241 § 2 pkt 2 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1325) w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli orzeczenie TSUE ma wpływ na treść wydanej decyzji. Możliwe jest to również w sytuacji, gdy wobec takiej decyzji wydano prawomocny wyrok oddalający skargę, o ile zawarta w orzeczeniu TSUE wykładnia mających zastosowanie w danej sprawie przepisów, jest odmienna od przyjętej przy wydaniu decyzji, a następnie kontrolowaniu jej legalności przez sąd administracyjny.
Postanowienie NSA z 18.11.2020 r., I FSK 460/20
