W 1990 r. fiński bank LSP udzielił pożyczki belgijskiej spółce Arilco Opportune NV na kwotę 11 500 000 euro. Arilco Opportune pożyczyła tę sumę swojej niderlandzkiej spółce zależnej Arilco Holland BV. Ta z kolei przetransferowała te środki na liczne spółki prawa niderlandzkiego, m.in. na Prism Investments BV, która otrzymała 1 048 232,30 euro. W styczniu 2002 r. belgijski sąd handlowy zasądził od Arilco Opportune zapłatę na rzecz LSP kwoty pożyczonej w 1990 r. Arilco Opportune zaskarżyła to orzeczenie do belgijskiego sądu apelacyjnego. W tym postępowaniu odwoławczym Arilco Holland wystąpiła z wnioskiem dotyczącym m.in. nakazania Prism Investments zwrotu kwoty 1 048 232,30 euro. Wyrokiem z grudnia 2006 r. belgijski sąd apelacyjny m.in. uznał ten wniosek.
Orzeczeniem holenderskiego sądu rejonowego z 1.8.2007 r. wobec Arilco Holland otwarto postępowanie upadłościowe, a J. van der Meer został wyznaczony na jej syndyka. Dnia 3.9.2007 r. złożył on wniosek, na podstawie art. 38 rozporządzenia Rady (WE) Nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, o stwierdzenie wykonalności wyroku belgijskiego sądu apelacyjnego z grudnia 2006 r. w odniesieniu do zasądzenia od Prism Investments zapłaty kwoty 1 048 232,30 euro. Wniosek ten został uwzględniony postanowieniem. Wówczas Prism Investments wniosła do holenderskiego sądu skargę o uchylenie tego postanowienia. Twierdziła ona, że orzeczenie sądu belgijskiego zostało już wykonane w Belgii w drodze potrącenia. Holenderski sąd oddalił wniosek Prism Investments uznając, że zgodnie z art. 45 rozporządzenia Nr 44/2001 stwierdzenie wykonalności może być uchylone tylko z powodu jednej z przyczyn wymienionych w art. 34 i 35 tego rozporządzenia. Stwierdził on, że zarzut wykonania zobowiązań nie został wymieniony w tych przepisach, a zatem nie może zostać uwzględniony w ramach postępowania w sprawie środka zaskarżenia od stwierdzenia wykonalności, lecz dopiero w późniejszym stadium właściwego wykonania.
Pytanie prejudycjalne odnosiło się do kwestii, czy art. 45 rozporządzenia Nr 44/2001 sprzeciwia się odmowie lub uchyleniu stwierdzenia wykonalności orzeczenia przez sąd orzekający w przedmiocie środka zaskarżenia na podstawie art. 43 lub 44 tego rozporządzenia, z innej przyczyny niż wymieniona w art. 34 i 35, która została powołana przeciwko wykonaniu orzeczenia uznanego za wykonalne i która powstała po wydaniu tego orzeczenia?
Na wstępie TS stwierdził, że przewidziany przez rozporządzenie Nr 44/2001 system uznawania i wykonywania orzeczeń opiera się na wzajemnym zaufaniu do wymiaru sprawiedliwości w ramach UE. Zaufanie takie wymaga, aby orzeczenia sądowe wydawane w jednym państwie członkowskim były nie tylko w pełni uznawane w innym państwie członkowskim, lecz również, aby postępowanie o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w tym ostatnim państwie przebiegało szybko i skutecznie. Powinno obejmować jedynie formalne sprawdzenie dokumentów wymaganych w celu nadania wykonalności w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie. Organy państwa członkowskiego nie mogą wówczas przeprowadzać żadnego badania okoliczności faktycznych i prawnych sprawy rozstrzygniętej orzeczeniem. Trybunał podkreślił, że ograniczony charakter tej kontroli jest uzasadniony celem postępowania, którym nie jest uruchomienie nowego procesu, lecz przyzwolenie, aby orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego innego niż państwo członkowskie, w którym wystąpiono o uznanie, zostanie wykonane w tym ostatnim, poprzez włączenie go do jego porządku prawnego.
Zgodnie z art. 43 rozporządzenia Nr 44/2001, orzeczenie rozstrzygające o wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia wydanego w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym wystąpiono o uznanie, może zostać zaskarżone. Podstawy zaskarżenia, które można powołać, są wyraźnie wymienione w art. 34 i 35 rozporządzenia Nr 44/2001, do którego odsyła art. 45. Wykaz ten, którego elementy zgodnie z utrwalonym orzecznictwem należy interpretować zawężająco (wyrok w sprawie C-420/07, Apostolides, pkt 55), ma charakter wyczerpujący.
W niniejszej sprawie przyczyna uchylenia stwierdzenia wykonalności powołana przez skarżącą przed sądem krajowym i dotycząca wykonania orzeczenia w państwie członkowskim pochodzenia (tj. Belgii) nie należy do tych, które może zbadać sąd państwa członkowskiego, do którego wystąpiono o uznanie (tj. Królestwa Niderlandów).
Trybunał stwierdził, że żaden przepis rozporządzenia Nr 44/2001 nie pozwala na odmowę lub uchylenie stwierdzenia wykonalności orzeczenia, które zostało już wykonane, bowiem taka okoliczność nie pozbawia tego orzeczenia charakteru tytułu egzekucyjnego, który stanowi jego cechę. Natomiast brak wykonalności orzeczenia w państwie członkowskim pochodzenia uniemożliwia jego wykonanie w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie (wyrok w sprawie C 267/97, Coursier, pkt 23). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TS, gdy to orzeczenie zostanie włączone do porządku prawnego państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie, przepisy krajowe tego ostatniego państwa dotyczące wykonania stosuje się w ten sam sposób, co do orzeczeń wydanych przez sądy krajowe (wyroki: w sprawie 148/84, Deutsche Genossenschaftsbank, pkt 18 oraz w sprawie 119/84, Capelloni i Aquilini, pkt 16).
| Reasumując, TS orzekł, iż art. 45 rozporządzenia Nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby sąd rozpatrujący skargę przewidzianą w art. 43 lub 44 tego rozporządzenia odmówił stwierdzenia wykonalności orzeczenia lub je uchylił z innej przyczyny niż wskazane w art. 34 i 35, przykładowo takiej jak wykonanie tego orzeczenia w państwie członkowskim pochodzenia. |
Wyrok TS z 13.10.2011 r. w sprawie C 139/10, Prism Investments BV
opracowała: dr Ewa Skibińska
adiunkt na WPiA UKSW w Warszawie
