W dniu 28.12.2003 r. J. Odenbreit uczestniczył, obok ubezpieczonego w FBTO, w wypadku drogowym, który miał miejsce w Holandii. Jako poszkodowany wytoczył powództwo bezpośrednie przeciwko ubezpieczycielowi przed Amtsgericht Aachen, sądem miejsca, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, na podstawie art. 11 ust. 2 i art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 44/2001. Sąd odrzucił powództwo jako niedopuszczalne ze względu na brak jurysdykcji sądów niemieckich. J. Odenbreit wniósł odwołanie od tego postanowienia. Sąd II instancji stwierdził, że sądy niemieckie mają jurysdykcję w przypadku powództwa z tytułu odpowiedzialności cywilnej, powołując się na te same przepisy rozporządzenia 44/2001.

Dominuje przekonanie, że tego rodzaju powództwa bezpośrednie nie należą do zakresu spraw dotyczących ubezpieczenia w rozumieniu art. 8 i n. rozporządzenia 44/2001, ponieważ w świetle niemieckiego prawa międzynaodowego podstawę prawa do wytoczenia powództwa przez ofiarę stanowi roszczenie deliktowe, a nie odpowiedzialność z tytułu umowy ubezpieczenia. Zgodnie z taką wykładnią art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 44/2001 obejmuje jedynie sprawy dotyczące ubezpieczenia w węższym znaczeniu, a pojęcie „uposażonego z tytułu ubezpieczenia” występujące w tym przepisie nie obejmuje osoby poszkodowanej. W związku z tym poszkodowany nie może być stroną postępowania na podstawie art. 11 ust. 2 rozporządzenia 44/2001.

Zasady jurysdykcyjne w sprawach dotyczących ubezpieczenia zostały określone w sekcji 3 rozdziału II rozporządzenia 44/2001. Artykuł 9 ust. 1 rozporządzenia 44/2001 przewiduje, że ubezpieczyciel mający miejsce zamieszkania na terytorium Państwa Członkowskiego może być pozwany:

 

a) przed sądy Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania;

 

b) w innym Państwie Członkowskim w przypadku powództw ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uposażonego z tytułu ubezpieczenia – przed sąd miejsca, w którym powód ma miejsce zamieszkania.

 

ETS stwierdził, że sekcja 3 rozdziału II rozporządzenia 44/2001, ustanawia zasady jurysdykcyjne w sprawach dotyczących ubezpieczenia, które obowiązują obok zasad ustanowionych przez przepisy ogólne, zawarte w sekcji 1 tego samego rozdziału rozporządzenia. Jeżeli chodzi o ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, art. 11 ust. 2 rozporządzenia 44/2001 odsyła do tych zasad jurysdykcyjnych w odniesieniu do bezpośrednich powództw poszkodowanego przeciwko ubezpieczycielowi.

Należy więc ustalić, czy odesłanie to należy interpretować w ten sposób, że przyznaje ono jurysdykcję do rozpatrzenia bezpośrednich powództw ofiar przeciwko ubezpieczycielowi jedynie sądom określonym w art. 9 ust. 1 lit. b), tj. sądom w miejscu, w którym miejsce zamieszkania ma ubezpieczający, ubezpieczony i uposażony z tytuł ubezpieczenia, czy też, że odesłanie to pozwala stosować względem powództwa bezpośredniego ogólną zasadę właściwości sądu miejsca, w którym powód ma miejsce zamieszkania, ustanowioną w tym art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia.

Interpretowanie odesłania w art. 11 ust. 2 do art. 9 ust. 1 lit. b) w ten sposób, że umożliwia ono wytoczenie przez poszkodowanego powództwa jedynie przed sądami właściwymi zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. b), byłoby bezpośrednio niezgodne z brzmieniem art. 11 ust. 2. Odesłanie to prowadzi bowiem do rozszerzenia zakresu zastosowania tej zasady o kategorie powodów, którzy wytaczają powództwa przeciwko ubezpieczycielowi, innych niż ubezpieczający, ubezpieczony i uposażony z tytułu ubezpieczenia. Funkcją tego odesłania jest zatem dodanie do listy powodów wymienionych w art. 9 ust. 1 lit. b) osób, które poniosły szkodę.

ETS stwierdził, że odmówienie ofierze prawa do wytoczenia powództwa przed sądem miejsca, w którym ofiara ma miejsce zamieszkania pozbawiałoby jej ochrony identycznej z tą która została przyznana przez rozporządzenie innym podmiotom uznanym za słabe w sporach dotyczących ubezpieczenia
i w związku z tym byłoby sprzeczne z duchem rozporządzenia.

Jeśli chodzi o konsekwencje kwalifikacji bezpośredniego powództwa poszkodowanego przeciwko ubezpieczycielowi, zastosowanie zasady jurysdykcyjnej ustanowionej w art. 9 ust. 1 lit. b) względem takiego powództwa nie jest wykluczone ze względu na to, że w prawie krajowym takie powództwo jest kwalifikowane jako powództwo realizujące roszczenie deliktowe. Charakter tego powództwa w świetle prawa krajowego nie ma bowiem znaczenia dla stosowania przepisów tego rozporządzenia, jako że te zasady jurysdykcyjne mieszczą się w sekcji, dotyczącej ogólnie spraw dotyczących ubezpieczenia i różnią się od sekcji dotyczącej jurysdykcji szczególnej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy albo czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego albo roszczenia wynikające z takiego czynu (sekcja 2). Jedynym warunkiem, od którego spełnienia art. 11 ust. 2 uzależnia stosowanie tej zasady jurysdykcyjnej jest wymóg, aby takie bezpośrednie powództwo było dopuszczalne w świetle prawa krajowego.

Wyrok ETS z 13.12.2007 r. w sprawie C 463/06, FBTO Schadeverzekeringen N.V. przeciwko Jack Odenbreit