Neo Personal Light Clothing GmbH (dalej jako: NPLC) z siedzibą w Niemczech, przekazała – będąc w stanie niewypłacalności – kwotę 523 700,20 LTL na rzecz Lietuvos-Anglijos UAB „Jadecloud-Vilma” (dalej jako: Jadecloud-Vilma), której siedziba statutowa mieści się na Litwie. W styczniu 2005 r. niemiecki sąd wszczął postępowanie upadłościowe przeciwko NPLC. Jej jedynym wierzycielem była F Tex SIA (dalej jako: F-Tex) z siedzibą na Litwie. Na podstawie umowy z sierpnia 2007 r. syndyk wyznaczony w ramach postępowania upadłościowego wszczętego przeciwko NLPC dokonał na rzecz F-Tex cesji ogółu wierzytelności przysługujących NLPC od osób trzecich.
Postanowieniem z sierpnia 2009 r. litewski sąd odrzucił pozew F Tex o zasądzenie od Jadecloud Vilma na jej rzecz ww. kwoty, którą otrzymała ona od NPLC, wskazując że jurysdykcja do rozpoznania sprawy przysługuje sądom niemieckim, ponieważ postępowanie upadłościowe przeciwko NPLC zostało wszczęte w RFN.
W pytaniu prejudycjalnym sad krajowy dążył do ustalenia, czy powództwo przeciwko osobie trzeciej wniesione przez wierzyciela dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie upadłościowe, w oparciu o umowę cesję wierzytelności zawartą z syndykiem wyznaczonym w tym postępowaniu, wchodzi w zakres zastosowania rozporządzenia Rady Nr 1346/2000/WE z 29.5.2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego – gdyż takie powództwo wynika bezpośrednio z postępowania upadłościowego lub jest z nim ściśle związane, czy też w zakres zastosowania rozporządzenia Rady Nr 44/200/WE z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych – gdyż takie powództwo kwalifikować należy jako sprawę cywilną lub handlową.
Przepis art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Nr 44/2001 wyłącza z zakresu zastosowania tego rozporządzenia – które zgodnie z jego motywem 7 powinno stosować się, z pominięciem dokładnie określonych dziedzin prawa, do ogółu spraw cywilnych i handlowych – jedynie powództwa wytaczane bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i ściśle z nim związane.
W wyroku w sprawie C-339/07, Seagon (pkt 20) TS podkreślił, że w celu określenia zakresu przedmiotowego rozporządzenia Nr 1346/2000 należy odwołać się do kryterium wskazanego w wyroku w sprawie 133/78, Gourdain. Trybunał uznał, że – biorąc pod uwagę tę intencję unijnego prawodawcy oraz effet utile tego rozporządzenia – art. 3 ust. 1 należy interpretować w ten sposób, że sądom państwa członkowskiego właściwego do wszczęcia postępowania upadłościowego przyznaje jurysdykcję międzynarodową do rozpoznania powództw wytaczanych bezpośrednio na podstawie tego postępowania i ściśle z nim związanych (wyrok w sprawie Seagon, pkt 21). Zatem jedynie powództwa wytaczane bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i ściśle z nim związane wchodzą w zakres zastosowania rozporządzenia Nr 1346/2000.
Następnie TS wskazał, że powództwo w niniejszej sprawie ma na celu doprowadzenie do zwrotu przez pozwanego kwot, które otrzymał od dłużnika przed wszczęciem przeciwko temu dłużnikowi postępowania upadłościowego. F-Tex powołuje się na umowę cesję wierzytelności, jaką zawarł z syndykiem wyznaczonym w tym postępowaniu. Trybunał przyznał, że prawo, na którym opiera swoje żądanie powód, ma związek z niewypłacalnością dłużnika, ponieważ wywodzi się z prawa do zaskarżenia czynności prawnej upadłego przyznanego syndykowi przez krajowe prawo upadłościowe. Jednakże TS stwierdził, że dochodzenie roszczeń z tytułu wierzytelności nabytych przez cesjonariusza podlega innym regulacjom niż te, które mają zastosowanie w postępowaniu upadłościowym. W odróżnieniu od syndyka, który co do zasady ma obowiązek działania w interesie wierzycieli, cesjonariusz swobodnie podejmuje decyzję, czy będzie dochodził wierzytelności. Co więcej, cesjonariusz, jeżeli zdecyduje się na dochodzenie wierzytelności, działa w swoim własnym interesie i dla swojej osobistej korzyści. Podobnie jak roszczenie z tytułu wierzytelności będące podstawą jego powództwa, zyski z wytoczonego powództwa wejdą do jego osobistego majątku. Skutki jego powództwa różnią się zatem od skutków zaskarżenia czynności prawnej upadłego przez syndyka, które ma na celu zwiększenie aktywów przedsiębiorstwa, przeciwko któremu toczy się postępowanie upadłościowe (wyrok w sprawie Seagon, pkt 17). Ponadto, w prawie niemieckim, które w niniejszej sprawie jest prawem mającym zastosowanie w postępowaniu upadłościowym, zakończenie tego postępowania nie ma żadnego wpływu na wykonywanie przez cesjonariusza nabytego prawa do zaskarżenia czynności prawnych upadłego. Dlatego TS stwierdził, że powództwo w niniejszej sprawie nie jest ściśle związane z postępowaniem upadłościowym. Trybunał uznał, że bez potrzeby wypowiadania się w przedmiocie istnienia bezpośredniego związku między tym powództwem a niewypłacalnością dłużnika, należy uznać, że powództwo to nie wchodzi w zakres zastosowania art. 3 ust. 1 rozporządzenia Nr 1346/2000 i nie jest objęte pojęciem „upadłość” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Nr 44/2001.
| Reasumując TS orzekł, że wykładni art. 1 ust. 1 rozporządzenia Nr 44/2001 należy dokonywać w ten sposób, że powództwo przeciwko osobie trzeciej wniesione przez powoda w oparciu o umowę cesję wierzytelności zawartą z syndykiem wyznaczonym w postępowaniu upadłościowym, której przedmiotem jest prawo do zaskarżenia czynności prawnej upadłego, jakie syndyk ten wywodzi z prawa krajowego, wchodzi w zakres pojęcia „sprawa cywilna i handlowa” w rozumieniu tego przepisu. |
Wyrok TS z 19.4.2012 r. w sprawie C 213/10, F-Tex
opracowała: dr Ewa Skibińska - adiunkt na WPiA UKSW w Warszawie
