Instytucja zabezpieczenia oznacza dotkliwą, władczą ingerencję w majątek podatnika, musi być zatem poprzedzona dokonaniem jednoznacznych ustaleń co do zaistnienia przesłanek przemawiających za zabezpieczeniem, Jeśli nie zostanie wykazane, że spółka z o.o. trwale nie wywiązuje się z wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych lub podejmuje działania zmierzające do wyzbywania się majątku, to samo wskazanie, że podmiot ten bierze udział w procederze wystawiania pustych faktur, jest właścicielem lokalu użytkowego obciążonego hipoteką i nie posiada innych nieruchomości nie jest wystarczające do uznania ze zachodzą uzasadnione obawy, że zobowiązanie nie zostanie wykonane – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny
Stan faktyczny
W związku z prowadzoną kontrolą podatkową Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. wydał decyzję o zabezpieczeniu na majątku „T.” sp. z o.o. zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług w łącznej przybliżonej kwocie 395 tys. zł oraz kwoty odsetek w wysokości ponad 125 tys. zł. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, że podatniczka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywała obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z fikcyjnych faktur, które wystawiała i wprowadzał do obiegu. Pomimo wezwania „T.” sp. z o.o., do dnia wydania decyzji o zabezpieczeniu, nie złożyła oświadczenia o nieruchomościach oraz prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki przymusowej i rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego. Organ ustalił, że głównym składnikiem majątku podatniczki są aktywa obrotowe, które ze swej istoty są płynne i niestabilne. Choć „T.” sp. z o.o. posiadała należności krótkoterminowe w wysokości ponad 2,4 mln zł, to jej zobowiązania krótkoterminowe przewyższały je o ponad 130 tys. zł. W rezultacie organ odwoławczy uznał, że istnieje uzasadniona obawa, iż przyszłe zobowiązanie podatkowe może nie zostać przez „T.” sp. z o.o. wykonane.
Orzeczenie WSA
Podatniczka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w której dowodziła, że jest w dobrej kondycji finansowej i posiada aktywa gwarantujące ściągnięcie zobowiązań względem Skarbu Państwa – prowadzi działalność gospodarczą, generuje zyski, posiada wierzytelności. Sąd uchylił zaskarżoną decyzję wskazując, że Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W., zgodnie z zasadą dwuinstancyjności, powinien dokonać własnych ocen i odnieść się do zarzutów odwołania, czyli ponownie ocenić zarówno prawdopodobieństwo istnienia zobowiązania podatkowego w określonej przez organ I instancji przybliżonej wysokości, jak i istnienie uzasadnionej obawy, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. W ocenie Sądu, organ odwoławczy jedynie cytował stwierdzenia organu I instancji, nie można bowiem przyjąć, że miał możliwość ich zweryfikowania, skoro w aktach sprawy nie ma w tym zakresie żadnego zgromadzonego dotychczas w sprawie materiału dowodowego, w tym chociażby protokołu kontroli.
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego służy ochronie interesów wierzyciela podatkowego. Organy mogą wykazywać ziszczenie się ustawowych przesłanek zabezpieczenia przy użyciu wszelkich dostępnych i możliwych środków, a także w oparciu o wszelkie okoliczności faktyczne uprawdopodobniające możliwość niewykonania zobowiązania podatkowego. Ocena, czy istnieje obawa niewykonania zobowiązania, została pozostawiona do uznania właściwego w sprawie organu, jednak powinna być oparta na całokształcie okoliczności faktycznych i prawnych, uprawdopodobniona w sposób jasny i czytelny dla podatnika (zob. wyrok NSA z 10.11.2015 r., II FSK 2725/13, Legalis).
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organ podatkowy nie zdołał dowieść w sposób dostateczny przesłanek uzasadniających dokonanie zabezpieczenia. Organ nie wykazał bowiem aby podatniczka trwale nie wywiązywała się z wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych, lub by podejmowała działania zmierzające do wyzbywania się majątku, co mogłoby w przyszłości utrudnić czy też udaremnić egzekucję potencjalnych zobowiązań. „T.” sp. z o.o. działa na rynku od wielu lat, zatrudnia pracowników i uzyskuje dochody z działalności. Za lata 2015–2017 wykazywała przychody w średniej wysokości ponad 4,9 mln zł, zaś przybliżona kwota zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami wynosi ok. 500 tys. zł. W takich okolicznościach twierdzenie, że podatniczka wystawiała i wprowadzała do obiegu prawnego fikcyjne faktury, które nie odzwierciedlały rzeczywistych transakcji zawartych pomiędzy podmiotami w nich wyszczególnionymi oraz, że posiada lokal użytkowy obciążony hipoteką nie są wystarczające do uznania ze zachodzą uzasadnione obawy, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że organ II instancji nie odniósł się do załączonych do odwołania deklaracji VAT-7 podatniczki za bieżące okresy rozliczeniowe, a także do posiadania przez nią kaucji gwarancyjnych.
Wyrok NSA z 19.6.2020 r., I FSK 660/20
