Powodowie w postępowaniu krajowym zawarli z Air France SA umowę przewozu lotniczego na trasie Paryż (Francja) – Vigo (Hiszpania). Samolot wystartował planowo z lotniska Paryż-Charles de Gaulle, ale po kilku minutach pilot podjął decyzję o powrocie do miejsca wylotu z powodu technicznego problemu. Po powrocie na lotnisko samolot tego dnia do Vigo już nie wystartował. Pasażerom zaproponowano loty następnego dnia m.in. do Porto (Portugalia), skąd mogli dojechać taksówką do Vigo lub w późniejszych godzinach bezpośrednio do Vigo. Pasażerowie nie zostali zakwaterowani na koszt Air France, ani nie otrzymał jakiejkolwiek innej pomocy. Kilku z nich wniosło przeciwko Air France powództwo o odszkodowanie z tytułu niewykonania umowy przewozu lotniczego. Wnosili o zasądzenie na ich rzecz odszkodowania, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (…), w przewidzianej w tym przepisie zryczałtowanej kwocie 250 euro dla każdego z nich. Ponadto, wnosili o zasądzenie od Air France na ich rzecz dodatkowej kwoty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, jaką ponieśli. Dodatkowo domagali się m.in. zwrotu poniesionych kosztów przejazdu taksówką z lotniska w Porto do Vigo.
Sąd krajowy w pierwszej kolejności zwrócił się z pytaniem, czy pojęcie „odwołanie” lotu dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy samolot wcale nie wystartuje, czy obejmuje ono również przypadek, w którym chociaż samolot wystartował, to był zmuszony zawrócić na lotnisko wylotu wskutek usterki technicznej.
Przepis art. 2 lit. l) Nr 261/2004 rozporządzenia definiuje „odwołanie” jako „nieodbycie się lotu, który był uprzednio planowany i na który zostało zarezerwowane przynajmniej jedno miejsce”. Trybunał orzekł, że „lot” oznacza operację transportu lotniczego, stanowiąc tym samym w pewien sposób „odcinek” tego transportu, obsługiwany przez przewoźnika lotniczego, który wytycza swoją trasę (wyrok w sprawie C 173/07, Emirates Airlines, pkt 40). Trasa stanowi zasadniczy element lotu, który wykonywany jest zgodnie z rozkładem uprzednio opracowanym przez przewoźnika (wyrok w sprawach połączonych C 402/07 i C 432/07, Strugeon i in., pkt 30). Zważywszy, że pojęcie „trasa” oznacza drogę, jaką samolot pokonuje z lotniska wylotu do lotniska przybycia zgodnie z ustaloną chronologią, nie wystarczy – zdaniem TS – aby uznać lot za wykonany, sama okoliczność, że samolot wystartował zgodnie z przewidzianą trasą, konieczne jest, aby osiągnął miejsce przeznaczenia wyznaczone w ramach tej trasy. Z zawartej w art. 2 lit. l) rozporządzenia Nr 261/2004 definicji nie wynika, aby, poza okolicznością, że pierwotnie przewidziany lot się nie odbył, było wymagane przyjęcia wyraźnej decyzji o jego odwołaniu. Trybunał wyjaśnił, że możliwe jest przyjęcie, że doszło do odwołania lotu, jeżeli pierwotnie przewidziany opóźniony lot zostaje przeniesiony na inny, czyli w przypadku odstąpienia od rozkładu pierwotnego lotu i dołączenia przez jego pasażerów do pasażerów lotu również przewidzianego w rozkładzie, niezależnie od lotu, na który przeniesieni pasażerowie mieli rezerwację (wyrok w sprawie Sturgeon i in., pkt 36).
| Podsumowując powyższe rozważania Trybunał orzekł, że pojęcie „odwołanie” lotu określone w art. 2 lit. l) rozporządzenia Nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak w niniejszym postępowaniu krajowym, dotyczy ono nie tylko sytuacji, gdy odlot danego samolotu wcale nie następuje, ale obejmuje również przypadek, w którym ten samolot wprawdzie wystartował, ale następnie z jakichkolwiek względów był zmuszony zawrócić na lotnisko wylotu, a jego pasażerowie zostali przeniesieni na inne loty. |
Następnie TS odniósł się do kwestii, czy w ramach „dalszego odszkodowania”, przewidzianego w art. 12 rozporządzenia Nr 261/2004, sąd krajowy może zasądzić od przewoźnika lotniczego odszkodowanie z tytułu wszelkiego rodzaju szkody, w tym krzywdy, w związku z niewykonaniem umowy przewozu lotniczego.
W przepisie art. 1 rozporządzenia Nr 261/2004 podkreśla się, że uprawnienia przyznane przez to rozporządzenie pasażerom w transporcie lotniczym w razie odmowy przyjęcia na pokład wbrew ich woli, odwołania ich lotu lub opóźnienia ich lotu mają charakter minimalny. Ponadto, art. 12 przewiduje, że rozporządzenie Nr 261/2004 nie narusza praw pasażerów do dochodzenia „dalszego odszkodowania”. Trybunał stwierdził, że przepis ten pozwala także sądowi krajowemu zasądzić od przewoźnika lotniczego odszkodowanie z tytułu szkody poniesionej przez pasażerów w związku z niewykonaniem umowy przewozu lotniczego w oparciu o podstawę prawną inną niż rozporządzenie Nr 261/2004. Trybunał podkreślił, że standardowe i natychmiastowe rozwiązania podejmowane na mocy rozporządzenia Nr 261/2004 nie stanowią same w sobie przeszkody w wystąpieniu przez zainteresowanych pasażerów – w sytuacji, gdy to samo uchybienie przez przewoźnika lotniczego jego zobowiązaniom umownym wyrządzi im ponadto szkody otwierające prawo do odszkodowania – dodatkowo z powództwem o naprawienie tych szkód, na warunkach określonych przez Konwencję montrealską (wyrok w sprawie C 344/04, IATA i ELFAA, pkt 47). Warto przypomnieć, że w wyroku w sprawie C 63/09, Walz (pkt 29) TS orzekł, że pojęcie szkody, o którym mowa w rozdziale III Konwencji montrealskiej, należy rozumieć jako obejmujące zarówno szkodę o charakterze materialnym, jak i krzywdę.
| TS orzekł, że pojęcie „dalsze odszkodowanie”, o którym mowa w art. 12 rozporządzenia Nr 261/2004, należy interpretować w ten sposób, że pozwala sądowi krajowemu zasądzić, na warunkach przewidzianych w Konwencji montrealskiej lub prawie krajowym, odszkodowanie z tytułu poniesionej szkody, w tym krzywdy, w związku z niewykonaniem umowy przewozu lotniczego. Pojęcie to nie może natomiast służyć sądowi krajowemu za podstawę prawną nakazania przewoźnikowi lotniczemu zwrotu na rzecz pasażerów, których lot był opóźniony lub odwołany, wydatków, jakie musieli oni ponieść w związku z uchybieniem przez tego przewoźnika lotniczego obowiązkom zapewnienia pomocy i opieki, które na nim ciążą na mocy art. 8 i 9 rozporządzenia Nr 261/2004. |
Wyrok TS z 13.10.2011 r. w sprawie C 83/10 Rodrignez i in. przeciwko Air France SA
opracowała: dr Ewa Skibińska
adiunkt na WPiA UKSW w Warszawie
