Wintersteiger AG (z siedzibą w Austrii) produkuje i sprzedaje na całym świecie maszyny do serwisowania nart i desek snowboardowych, włącznie z częściami zamiennymi i osprzętem. Od 1993 r. jest ona właścicielką austriackiego znaku towarowego Wintersteiger. Products 4U Sondermaschinenbau GmbH (dalej jako: Products 4U) z siedzibą w Niemczech również produkuje i sprzedaje maszyny do serwisowania nart i desek snowboardowych w wielu państwach, m.in. w Austrii. Sprzedaje także osprzęt do maszyn innych producentów, w tym do maszyn produkowanych przez spółkę Wintersteiger. Osprzęt ten, który Products 4U nazywa „Wintersteiger Zubehör” (osprzęt do maszyn Wintersteiger), nie jest produkowany przez spółkę Wintersteiger i jego sprzedaż nie jest przez nią autoryzowana.
Od grudnia 2008 r. Products 4U zarezerwowała słowo kluczowe „Wintersteiger” w przeglądarce internetowej połączonej z usługami reklamowymi, prowadzonej przez Google. W następstwie tej rejestracji, ograniczonej do niemieckiej domeny krajowej Google, internauta, który podawał w wyszukiwarce słowo kluczowe „Wintersteiger”, uzyskiwał, jako pierwszy wynik wyszukiwania, link do witryny internetowej Wintersteiger. Jednakże jednocześnie w polu zatytułowanym „Anzeige” (ogłoszenie) pojawiało się ogłoszenia reklamowego Products 4U. Tekst ogłoszenia miał w nagłówku tytuł „Skiwerkstattzubehör” (osprzęt do serwisu narciarskiego). Po kliknięciu w ten tytułu użytkownik był kierowany do oferty „Wintersteiger-Zubehör” w witrynie internetowej Products 4U. Ogłoszenie reklamowe w witrynie internetowej „google.de” nie zawierało żadnej informacji o braku powiązań gospodarczych pomiędzy Wintersteiger a Products 4U.
Twierdząc, że poprzez zamieszczone na „google.de” ogłoszenie Products 4U narusza jej austriacki znak towarowy, Wintersteiger wniosła do sądu austriackiego powództwo o zaniechanie używania tego znaku towarowego
Pytanie prejudycjalne austriackiego sądu dotyczyło wykładni przepisu art. 5 pkt 3 rozporządzenia Rady Nr 44/2001/WE z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. A dokładnie według jakich kryteriów należy określić międzynarodową jurysdykcję dla rozpoznania sporu dotyczącego naruszenia praw do znaku towarowego zarejestrowanego w jednym państwie członkowskim, przez użycie przez reklamodawcę słowa kluczowego identycznego z tym znakiem towarowym w witrynie internetowej wyszukiwarki operującej pod domeną, inną aniżeli domena państwa członkowskiego, w którym znak towarowy został zarejestrowany.
Przepis o jurysdykcji szczególnej, przewidziany w drodze wyjątku od zasady właściwości sądów miejsca zamieszkania pozwanego, w art. 5 pkt 3 rozporządzenia, jest oparty na istnieniu szczególnie ścisłego związku pomiędzy roszczeniem a sądem miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Związek ten uzasadnia przyznanie jurysdykcji temu ostatniemu sądowi ze względu na prawidłowe administrowanie wymiarem sprawiedliwości oraz sprawną organizację postępowania (wyrok w sprawach połączonych C 509/09 i C 161/10, eDate Advertising i in., pkt 40; szerzej: Jurysdykcja. Naruszenie dóbr osobistych w Internecie, opr. E. Skibińska, MoP Nr 23/2011). Wyrażenie „miejsce, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę”, występujące w art. 5 pkt 3 rozporządzenia Nr 44/2001, obejmuje zarówno miejsce, w którym szkoda się zmaterializowała, jak i miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody, wobec czego można wnieść pozew, według wyboru powoda, przed sądem mającym siedzibę w jednym z tych miejsc (wyrok w sprawach połączonych eDate Advertising i in., pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
TS określił, że „miejsce zmaterializowania się szkody” jest to miejsce, w którym zdarzenie mogące wywołać odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu popełnienia czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego spowodowało wystąpienie szkody (wyrok w sprawie C 189/08, Zuid-Chemie, pkt 26; szerzej: Jurysdykcja a „miejsce, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę”, opr. E. Skibińska, MoP Nr 17/2009). W kontekście Internetu TS sprecyzował, że w przypadku zarzucanego naruszenia dóbr osobistych osoba, która uważa się za poszkodowaną przez treści opublikowane w witrynie internetowej, może wytoczyć powództwo dotyczące odpowiedzialności za całość doznanych krzywd i poniesionych szkód przed sądami państwa członkowskiego, w którym znajduje się centrum jej interesów życiowych (wyrok w sprawach połączonych eDate Advertising i in., pkt 52). Jednakże, jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 20 opinii, łącznik ten dotyczy przypadków naruszenia dóbr osobistych, a nie może być stosowany dla ustalenia jurysdykcji międzynarodowej w przypadku naruszeń praw własności intelektualnej. W przeciwieństwie do sytuacji osoby uważającej się za poszkodowaną przez naruszenie jej dóbr osobistych, które są chronione we wszystkich państwach członkowskich, ochrona przyznawana w wyniku rejestracji krajowego znaku towarowego jest, co do zasady, ograniczona do terytorium państwa członkowskiego, w którym dokonano rejestracji, tak że, co do zasady, właściciel tego znaku towarowego nie może powoływać się na tę ochronę poza tym terytorium.
W kwestii jurysdykcji do rozpoznania zarzutu naruszenia krajowego znaku towarowego TS uznał, że zarówno przewidywalność, jak i zapewnienie prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości są celami przemawiającymi za przyznaniem jurysdykcji międzynarodowej, na podstawie łącznika „miejsce materializacji szkody”, sądom państwa członkowskiego, w którym przedmiotowe prawo jest chronione. To bowiem sądy państwa członkowskiego, w którym przedmiotowy znak towarowy został zarejestrowany, są właściwe do dokonania – przy uwzględnieniu wykładni dyrektywy 2008/95, zawartej zwłaszcza w wyrokach w sprawach połączonych od C 236/08 do C 238/08, Google France i Gogle oraz w sprawie C 324/09, L’Oréal i in.– oceny, czy rzeczywiście naruszono chroniony krajowy znak towarowy.
Odnosząc się do miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące zarzucane naruszenie krajowego znaku towarowego TS zauważył, że terytorialne ograniczenie ochrony krajowego znaku towarowego nie ma charakteru wyłączającego jurysdykcję międzynarodową sądów, innych aniżeli sądy państwa członkowskiego, w którym znak towarowy został zarejestrowany. W niniejszej sprawie użyteczność wskazówki dostarczonej przez miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody, polega w szczególności na łatwości, z jaką sąd mający siedzibę w tym miejscu może uzyskać dowody związane z tym zdarzeniem.
Zdaniem TS mając na uwadze cel, do którego powinny dążyć przepisy o międzynarodowej jurysdykcji miejsce położenia serwera nie może – ze względu na jego niepewną lokalizację – być uważane za miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody. Zdaniem TS miejscem pewnym i możliwym do zidentyfikowania zarówno dla powoda, jak i pozwanego, a które może ułatwić postępowanie dowodowe i organizację postępowania jest miejsce siedziby reklamodawcy (miejsce, w którym zapada decyzja o uruchomieniu technicznego procesu wyświetlania).
| Reasumując TS orzekł, że przepis art. 5 pkt 3 rozporządzenia Nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że spór, którego przedmiotem jest naruszenie znaku towarowego zarejestrowanego w jednym państwie członkowskim przez używanie, przez reklamodawcę, słowa kluczowego identycznego z tym znakiem towarowym w witrynie internetowej wyszukiwarki operującej pod domeną krajową innego państwa członkowskiego, może być wytoczony przed sądami państwa członkowskiego, w którym znak towarowy jest zarejestrowany bądź przed sądami państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę reklamodawca. |
Wyrok TS z 19.4.2012 r. w sprawie C 523/10, Wintersteiger
opracowała: dr Ewa Skibińska - adiunkt na WPiA UKSW w Warszawie
