W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. System ten nie podlega ocenie w świetle zasady uprzywilejowania pracownika (zob. wyrok SN z 17.2.2004 r., I PK 377/03, OSNP Nr 24/2004, poz. 422). Zadaniowy czas pracy w szczególności przeznaczony jest dla prac prowadzonych nierytmicznie, poza kolektywną pracę skooperowaną, czyli w odniesieniu do takich pracowników, którzy wykonują pracę niewymagającą ścisłego współdziałania z innymi pracownikami lub pracodawcą (zob. wyrok SN z 24.9.2009 r., II PK 72/09, niepubl.).
Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 KP. Elementem koniecznym zadaniowego czasu pracy jest zatem wyznaczenie pracownikowi konkretnego zadania (zadań) do wykonania. Jedynie bowiem w odniesieniu do skonkretyzowanego zadania (zadań) można mówić o jego wymiarze w odniesieniu do norm czasu pracy określonych w art. 129 KP (zob. wyrok SN z 15.3.2006 r., II PK 165/05, OSNP Nr 5– –6/2007, poz. 69 oraz wyrok SN z 17.2.2004 r., I PK 377/03, OSNP Nr 24/2004, poz. 422). W przypadku prawidłowego ustanowienia zadaniowego czasu pracy miernikiem pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy staje się rodzaj i ilość pracy (zadań), którą pracownik ma wykonać, często w sposób powtarzający się. Zadania te nie mogą być zatem wyznaczane przez pracodawcę doraźnie, każdego dnia, lecz konieczne jest ich określenie w akcie (aktach) lub czynnościach kreujących treść stosunku pracy (zob. wyrok SN z 4.8.1999 r., I PKN 181/99, OSNAPiUS Nr 22/2000, poz. 810). Pracodawca musi jednak wziąć pod uwagę fakt, że ustalenie zadań na poziomie wyższym niż wynikający z rozmiaru zatrudnienia jest naruszeniem przepisów o czasie pracy (zob. wyrok SN z 12.1.1999 r., I PKN 526/98, OSNAPiUS Nr 4/2000, poz. 147). Zasadniczo nie jest też dopuszczalne w ramach zadaniowego czasu pracy wskazanie osiągnięcia określonego rezultatu ekonomicznego jako podstawy wymiaru czasu pracy (zob. wyrok SN z 15.11.2006 r., I PK 117/06, OSNP Nr 21–22/2007, poz. 198).
Przed podjęciem decyzji o wprowadzeniu takiego systemu czasu pracy pracodawca powinien porozumieć się z pracownikiem w celu ustalenia czasu pracy niezbędnego do wykonania powierzonych zadań, przy czym w KP nie określono sposobu zawarcia porozumienia. Podkreślić należy, że pracodawca może wprowadzić zadaniowy system czasu pracy po porozumieniu z konkretnym pracownikiem, a nie ogólnie z brygadą czy zespołem (zob. wyrok SN z 14.12.2004 r., II PK 104/04, MoPr Nr 4/2005). Przyjmuje się, że porozumienie to ma charakter konsultacji (zob. wyrok SN z 5.2.2008 r., II PK 148/07, OSNP Nr 7–8/2009, poz. 93), zatem jego brak nie wiąże się z brakiem skuteczności ustanowienia zadaniowego systemu czasu pracy.
Zgodnie z art. 149 KP, pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Pracodawca udostępnia tę ewidencję pracownikowi, na jego żądanie. Jednak w stosunku do pracowników objętych systemem zadaniowego czasu pracy, pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy. Pracodawca musi jednak pamiętać o prawidłowym ustaleniu wymiaru zadań przydzielanych pracownikowi, tak aby w razie sporu móc wykazać, że powierzone zadania były możliwe do wykonania w granicach norm czasu pracy określonych w art. 129 KP (zob. wyrok SN z 18.8.2009 r., I PK 51/09, niepubl; wyrok SN z 21.5.2008 r., I PK 262/07, niepubl; wyrok SN z 5.2.2008 r., II PK 148/07, OSNP Nr 7–8/2009, poz. 93 oraz wyrok SN z 15.3.2006 r., II PK 165/05, OSNP Nr 5– –6/2007, poz. 69). W sprawie o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych niewskazanie przez powoda konkretnych dni, w których świadczył pracę w godzinach nadliczbowych, ale wskazanie okresu, w którym to nastąpiło, jest wystarczające dla jednoznacznej identyfikacji podstawy faktycznej powództwa w aspekcie dokładnie określonego żądania (zob. wyrok SN z 9.7.2009 r., II PK 34/09, niepubl.).
Samo nazwanie czasu pracy zadaniowym nie wyłącza stosowania przepisów o wynagrodzeniu za pracę w godzinach nadliczbowych (zob. wyrok SN z 4.8.1999 r., I PKN 181/99; OSNAP Nr 22/2000, poz. 810). W rezultacie uznaje się, że zlecanie pracownikowi zadań, których wykonanie w normalnym czasie pracy nie jest możliwe, jest równoznaczne z poleceniem świadczenia pracy w czasie przekraczającym normy czasu pracy (zob. wyrok SN z 10.9.1998 r., I PKN 301/98, OSNAPiUS Nr 19/1999, poz. 608). Artykuł 140 KP regulujący zadaniowy czas pracy, nie przewiduje konstrukcji „mieszanego czasu pracy”, w ramach którego pracownik byłby zobowiązany do świadczenia pracy bez wynagrodzenia ponad powszechnie obowiązujące wszystkich pracowników podstawowe normy czasu pracy, które nie mogą przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (zob. wyrok SN z 10.6.2010 r., I PK 6/10, niepubl.). Pracownik nie może również zrzec się wynagrodzenia, w tym wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. W przypadku zaś zawarcia porozumienia, którego postanowienia określałyby obowiązek pracownika świadczenia pracy nieodpłatnie lub zwalniały pracodawcę od wypłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę, byłoby ono nieważne, a pracownik nadal zachowałby prawo do wynagrodzenia. Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych jest bowiem wynagrodzeniem za pracę w ścisłym tego słowa znaczeniu, zatem niedopuszczalne jest zrzeczenie się przez pracownika prawa do tego świadczenia, chociażby w chwili zawarcia porozumienia było ono nieskonkretyzowane i niepewne (zob. wyrok SN z 16.10.2009 r., I PK 89/09, niepubl.).
Co do zasady, czas dojazdu pracownika do miejsca rozpoczęcia pracy (do miejsca wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy) nie jest czasem pracy, nawet wówczas, gdy pracownik świadczy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy (zob. wyrok SN z 16.10.2009 r., I PK 89/09, niepubl.). Zatem wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), nawet wówczas, gdy pracownik świadczy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy (zob. wyrok SN z 29.11.2006 r., II UK 101/06, OSNP 1–2/2008, poz. 20).
