Otwarty katalog przesłanek dyskryminacyjnych, szersza odpowiedzialność przy mobbingu i inne – projekt zmian do Kodeksu pracy

Stworzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację; objęcie szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników – innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego oraz przyznanie im uprawnień analogicznych do przysługujących rodzicom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów; umożliwienie w przypadku mobbingu dochodzenia od pracodawcy odszkodowania także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał stosunku pracy, ale na skutek mobbingu poniósł konkretną szkodę – to tylko niektóre ze zmian przewidzianych w projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, jaki Prezydent RP skierował do Sejmu.

Projekt zakłada także mi.n.: wydłużenie terminu do wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy z 7 do 14 dni, prawo do wystąpienia przez pracownika, w przypadku niewydania mu przez pracodawcę świadectwa pracy, z roszczeniem o zobowiązanie pracodawcy do jego wydania do sądu pracy czy wprowadzenie możliwości wydania przez sąd orzeczenia zastępującego świadectwo pracy w przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do jego wydania.

Projektowi na tę chwilę nie został jeszcze nadany bieg. Projekt został skierowany do konsultacji m.in. do strony związkowej i przedstawicieli pracodawców.

Większa ochrona roszczeń pracowniczych

Udzielanie pomocy finansowej pracownikom w przypadku niewypłacalności pracodawcy ma zostać przyspieszone. Proponuje się również zwiększenie ochrony roszczeń pracowniczych poprzez rozszerzenie katalogu wypłat oraz wydłużenie okresów referencyjnych pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a datą niewypłacalności pracodawcy z dziewięciu na 12 miesięcy. Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Projekt znajduje się na etapie prac sejmowych w komisjach (Komisji Polityki Społecznej i Rodziny).

Skrócenie okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacja

Proponuje się wprowadzenie możliwości wykorzystywania przez pracodawców systemów teleinformatycznych do obsługi dokumentacji pracowniczej i tworzenia samodzielnych elektronicznych akt osobowych. Będzie to oznaczało brak konieczności tworzenia wersji papierowej tych dokumentów, co przyczyni się do zmniejszenia kosztów administracyjnych przechowywania dokumentów przez pracodawców. Będzie to rozwiązanie fakultatywne, kolejnym bowiem założeniem projektu jest skrócenie czasu przechowywania akt w wersji papierowej z 50 na 10 lat. Projekt znajduje się na etapie konsultacji publicznych.

Nowe zasady przyjmowania cudzoziemców do pracy

Trwają prace nad zmianami w przepisach rozszerzającymi katalog zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Zostanie wprowadzone nowe zezwolenie na pracę sezonową. O takie zezwolenie ubiegać się będzie mógł cudzoziemiec wykonujący w Polsce pracę, która zależna jest od pory roku, w sektorach, w których zapotrzebowanie na siłę roboczą jest większe w niektórych okresach roku, jeżeli czas wykonywania pracy nie będzie przekraczać ośmiu miesięcy w roku kalendarzowym.

Zezwolenie na pracę sezonową będzie wydawane przez starostę właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (a nie przez wojewodę, tak jak obecnie wszystkie pozostałe rodzaje zezwoleń na pracę). Jednym z warunków jego wydania będzie uprzednie uzyskanie przez pracodawcę tzw. informacji starosty potwierdzającej brak kandydatów na dane stanowisko wśród polskich osób bezrobotnych (jednak obywatele niektórych krajów będą zwolnieni z tego wymogu).

Nowelizacja przewiduje utrzymanie uproszczonej procedury zatrudniania cudzoziemców na podstawie oświadczeń rejestrowanych w urzędzie pracy (obecnie ma ona zastosowanie do obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji i Mołdawii). Procedura ta będzie dostępna dla obywateli krajów określonych w odpowiednim rozporządzeniu wykonawczym, a także dla określonych zawodów (również wskazanych w odpowiednim rozporządzeniu wykonawczym), niezależnie od obywatelstwa pracownika. Zasady rejestracji oświadczeń zostaną doprecyzowane i zaostrzone – urzędy pracy uzyskają m.in. uprawnienie do weryfikowania, czy pracodawca rejestrujący oświadczenie faktycznie ma zamiar zatrudnić cudzoziemca, oraz czy pracodawca ten przestrzega przepisów prawa pracy. Czas trwania procedury zostanie wydłużony do maksymalnie 30 dni.

Ważną zmianą jest też wprowadzenie przepisu umożliwiającego ministrowi właściwemu ds. pracy określanie na dany rok kalendarzowy maksymalnej liczby zezwoleń na pracę lub rejestrowanych oświadczeń.

W Sejmie zakończono pierwsze czytanie projektu i wydano sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Zmiany w dużym stopniu są podyktowane koniecznością implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE. Mają wejść w życie od 1.1.2018 r.

r.pr. Łukasz Chruściel,
partner kierujący biurem kancelarii
Raczkowski Paruch w Katowicach

r.pr. Robert Stępień,
starszy prawnik w kancelarii
Raczkowski Paruch