Kolejne zmiany w Kodeksie pracy – dodatkowe odszkodowanie w przypadku mobbingu, orzeczenie sądu zastępujące świadectwo pracy

Prezydent RP skierował do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Proponowane zmiany obejmują m.in.:

a) stworzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację;

b) objęcie szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników – innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego oraz przyznanie im uprawnień analogicznych do przysługujących rodzicom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów;

c) umożliwienie, w przypadku mobbingu, dochodzenia od pracodawcy odszkodowania także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał stosunku pracy, ale na skutek mobbingu poniósł konkretną szkodę;

d) wydłużenie terminu do wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy z siedmiu do 14 dni;

e) prawo do wystąpienia przez pracownika do sądu pracy, w przypadku niewydania mu przez pracodawcę świadectwa pracy, z roszczeniem o zobowiązanie pracodawcy do jego wydania;

f) wprowadzenie możliwości wydania przez sąd orzeczenia zastępującego świadectwo pracy, w przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do jego wydania.

Pierwsze czytanie projektu odbyło się 12.7.2017 r. Projekt skierowano do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.

Pracownicze plany kapitałowe

Trwają prace nad wprowadzeniem Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jako formy obligatoryjnego oszczędzania na emeryturę. Będzie to kolejny parapodatek na zabezpieczenie emerytalne. Oszczędzać mają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, a także podmioty zatrudniające osoby na umowach cywilnoprawnych. System ma być powszechny.

Ustawa ma wejść w życie 1.1.2018 r., choć podaje się również datę 1.7.2018 r. Jeżeli wejdzie w życie, pracodawca będzie zobowiązany odprowadzać nowe składki na emerytury w ramach III filaru, w wysokości 2% wynagrodzeń pracowników. Te składki będą finansowane przez pracodawcę. Pracodawca będzie również odprowadzał obowiązkową składkę pracownika w wysokości 1,5% wynagrodzenia, która będzie finansowana z wynagrodzenia pracownika (w formie potrącenia). Składki po stronie pracodawcy, jak również pracownika, mogą zostać podwyższone. W przypadku pracodawcy – do 3,5%, a w przypadku pracownika – nawet do 6%.

Pracowniczy Plan Kapitałowy będzie dodatkowym obciążeniem dla pracodawcy i wywoła niewątpliwie presję podwyżkową po stronie pracowników. Ponadto wprowadzenie systemu będzie się wiązało z wieloma dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi po stronie pracodawców – od zawierania umów o przystąpieniu do PPK w imieniu pracowników, do potrącania należnych składek. Istnieje możliwość uniknięcia tworzenia PPK w przypadku tych pracodawców, którzy mają Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) i spełniają dodatkowe warunki przewidziane w ustawie.

Pracownik będzie mógł zrezygnować z udziału w PPK. Takie oświadczenie będzie ważne przez 24 miesiące i będzie mogło zostać w każdym czasie odwołane. Pomimo tego pracodawca i tak będzie zobowiązany prowadzić PPK i będzie musiał mieć podpisaną umowę z towarzystwem zarządzającym środkami. Przez pierwsze dwa lata będzie to podmiot państwowy. Dopiero po upływie tego terminu będzie można zmienić towarzystwo na podmiot prywatny.

Większa ochrona roszczeń pracowniczych

Trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Udzielanie pomocy finansowej pracownikom w przypadku niewypłacalności pracodawcy ma zostać przyspieszone. Proponuje się również zwiększenie ochrony roszczeń pracowniczych poprzez rozszerzenie katalogu wypłat oraz wydłużenie okresów referencyjnych pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a datą niewypłacalności pracodawcy z dziewięciu na 12 miesięcy. Proponowana zmiana ma też zapewnić pełniejsze dostosowanie przepisów krajowych do celów zawartych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/94/WE. Obecnie projektem ustawy zajmuje się Komisja Polityki Społecznej i Rodziny, po jego rozpatrzeniu przez Senat.

Nowe zasady przyjmowania cudzoziemców do pracy sezonowej

Trwają prace nad zmianami w przepisach rozszerzających katalog zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Zostanie wprowadzone nowe zezwolenie na pracę sezonową. O takie zezwolenie ubiegać się będzie mógł cudzoziemiec wykonujący w Polsce pracę, która jest zależna od pory roku, w sektorach, w których zapotrzebowanie na siłę roboczą jest większe w niektórych okresach roku, jeżeli czas wykonywania pracy nie będzie przekraczać dziewięciu miesięcy w roku kalendarzowym.

Zezwolenie na pracę sezonową będzie wydawane przez starostę właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (a nie przez wojewodę, tak jak obecnie wszystkie pozostałe rodzaje zezwoleń na pracę). Jednym z warunków jego wydania będzie uprzednie uzyskanie przez pracodawcę tzw. informacji starosty potwierdzającej brak kandydatów na dane stanowisko wśród polskich osób bezrobotnych (jednak obywatele niektórych krajów będą zwolnieni z tego wymogu).

Nowelizacja przewiduje utrzymanie uproszczonej procedury zatrudniania cudzoziemców na podstawie oświadczeń rejestrowanych w urzędzie pracy (obecnie ma ona zastosowanie do obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji i Mołdawii). Procedura ta będzie dostępna dla obywateli krajów określonych w odpowiednim rozporządzeniu wykonawczym, a także dla określonych zawodów (również wskazanych w odpowiednim rozporządzeniu wykonawczym), niezależnie od obywatelstwa pracownika. Zasady rejestracji oświadczeń zostaną doprecyzowane i zaostrzone – urzędy pracy uzyskają m.in. uprawnienie do weryfikowania, czy pracodawca rejestrujący oświadczenie faktycznie ma zamiar zatrudnić cudzoziemca oraz czy pracodawca ten przestrzega przepisów prawa pracy. Czas trwania procedury zostanie wydłużony do maksymalnie 30 dni.

Ważną zmianą jest też wprowadzenie przepisu umożliwiającego ministrowi właściwemu ds. pracy określanie na dany rok kalendarzowy maksymalnej liczby zezwoleń na pracę lub rejestrowanych oświadczeń.

Ustawę uchwalono i przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu.

Ciąg dalszy zmian w zatrudnianiu cudzoziemców – nowe zezwolenia na pobyt czasowy

Trwają prace nad przepisami poszerzającymi katalog zezwoleń na pobyt czasowy. Planuje się wprowadzenie dwóch nowych zezwoleń, tj. w celu przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa oraz w celu mobilności długoterminowej w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa. Posiadanie takiego zezwolenia pozwoli cudzoziemcowi pod pewnymi warunkami na wykonywanie pracy w innych krajach UE bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń na pracę.

Ponadto projekt zakłada wprowadzenie nowego rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy i pracę dla pracowników posiadających kwalifikacje zawodowe, pożądane dla polskiej gospodarki. Będzie to odrębny rodzaj zezwolenia od tzw. niebieskiej karty UE. Starający się o ten rodzaj zezwolenia będą zwolnieni od obowiązku złożenia informacji od starosty dot. możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu na lokalnym rynku pracy, tzw. testu rynku pracy. Zawody, dla których będzie można uzyskać to zezwolenie, określi rozporządzenie wydane przez MPiPS wraz z Ministerstwem Rozwoju. Cudzoziemcy posiadający ten rodzaj zezwolenia czasowego będą mogli ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały szybciej – już po 4 latach legalnego pobytu. Proponowane uproszczenie ma przyciągnąć do Polski pożądanych ekspertów, a także elastycznie odpowiadać na zapotrzebowanie rynku pracy.

Nowelizacja przewiduje także inne zmiany, które mają usprawnić procedury pobytowe. Zakłada się m.in. rezygnację z wymogu złożenia umowy zawartej pomiędzy cudzoziemcem a pracodawcą. Dotychczasowa praktyka wymuszała na pracodawcach zawieranie licznych aneksów do umów, które zmieniały datę rozpoczęcia pracy, tak aby dopasować się do daty otrzymania zezwolenia na pracę lub zezwolenia na pobyt i pracę. Po zmianach wystarczające będzie złożenie oświadczenia o zamiarze zatrudnienia cudzoziemca.

Ważną zmianę stanowi również odstąpienie od traktowania tzw. testu rynku pracy jako braku formalnego w postępowaniu o udzielenie zezwolenia na pobyt i pracę. Test nadal będzie potrzebny, jednak jego brak na początku postępowania nie będzie powodował odmowy jego wszczęcia. Dotychczas niektóre urzędy wojewódzkie wzywały do załączenia go w ciągu siedmiu dni pod rygorem odmowy wszczęcia postępowania. Po zmianach cudzoziemcy będą mogli dołączyć wyniki testu rynku pracy już w trakcie toczącego się postępowania.

Trwają prace nad projektem zmian, które obecnie znajdują się na etapie prac Rady Ministrów.

 

• r.pr. Robert Stępień, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch
• Paulina Szymczak-Kamińska, aplikant adwokacki, prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch