Podpisanie faktury przez osobę uprawnioną do jej wystawienia należało traktować jako istotny element prowadzenia działalności gospodarczej, kwalifikowany na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.) jako nadużycie prawa do świadczeń. Zdaniem SN nie można tej czynności – w wielu wypadkach wywołującej doniosłe skutki cywilnoprawne (np. wezwanie do zapłaty w rozumieniu art. 455 KC) – uznać za niezwiązaną z pracą zarobkową lub za mającą charakter formalny.
Sprawa dotyczyła ubezpieczonej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie zagospodarowania terenów zielonych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w stosunku do niej decyzję o braku prawa do zasiłku chorobowego za niektóre z okresów objętych wystawionymi jej zwolnieniami lekarskimi na przestrzeni lat 2011–2013 oraz zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Zakład uznał, że ubezpieczona w okresie zwolnień lekarskich wykonywała czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, a w konsekwencji utraciła prawo do zasiłku na podstawie art. 17 ustawy zasiłkowej. Swoją decyzję oparł na kanwie ustaleń, iż kobieta podpisała w miejscu zamieszkania kilkadziesiąt faktur VAT (pomimo że ustanowiła w tym zakresie pełnomocnika) i złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy jednemu pracownikowi. Ubezpieczona odwołała się od decyzji, jednak sądy I i II instancji w zasadniczej części nie uwzględniły jej odwołania (zmieniły jedynie decyzję co do jednego z okresów).
Ubezpieczona wniosła skargę kasacyjną, którą SN oddalił. Sąd ten wskazał co prawda, że na zasadzie wyjątku w przypadku przedsiębiorców dopuszcza się podjęcie incydentalnej i wymuszonej okolicznościami aktywności w trakcie zwolnienia lekarskiego, jednak uznał, że podpisania kilkudziesięciu faktur nie można uznać za czynność incydentalną, a ze względu na umocowanie innego pracownika do dokonania takiej czynności także za niezbędną.
W analizowanej sprawie pozbawienie prawa do zasiłku zostało oparte na podpisaniu przez ubezpieczoną w miejscu zamieszkania kilkudziesięciu faktur. Warto jednak podkreślić, że organ jednocześnie nie stwierdził, by ubezpieczona w trakcie zwolnienia podejmowała jakiekolwiek inne czynności, w tym by przebywała w siedzibie przedsiębiorstwa, wykonywała prace fizyczne, kontaktowała się klientami, współpracowała z innymi firmami, podpisywała umowy, zajmowała się rozliczeniami czy też sporządzała faktury. W takich okolicznościach ocena sądów wydaje się zbyt surowa. Oczywiście podpisanie faktur jest czynnością związaną z prowadzoną działalnością. Jednak w przedmiotowej sprawie sprowadzało się to do formalnej akceptacji dokumentu przygotowanego przez inną osobę. Co więcej, czynność ta (podpisanie faktur) sama w sobie nie generowała przychodu dla ubezpieczonej, lecz jedynie stanowiła wykonanie obowiązku podatkowego. Wydaje się zatem, że osobisty wkład w prowadzoną działalność w trakcie zwolnienia lekarskiego był niewielki i ograniczony jedynie do czynności koniecznych wynikających z dbałości o prowadzony biznes, za który przedsiębiorca niezależnie od choroby w dalszym ciągu odpowiada.
