Zdaniem NSA, w przypadku otrzymania akcji z tytułu realizacji opcji menedżerskich podatnik może skorzystać z odroczenia opodatkowania do czasu zbycia akcji, niezależnie od tego, czy podstawą do otrzymania akcji jest uchwała walnego zgromadzenia, czy zobowiązanie się emitenta opcji do ich realizacji.
Źródłem wyroku był spór toczony z organami podatkowymi przez członka zarządu spółki akcyjnej, który w ramach obowiązującego w spółce programu motywacyjnego dla kadry zarządzającej zawarł z nią umowę opcji menedżerskich. Podatnik złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej potwierdzającej, że w przypadku planu motywacyjnego, w którym uczestniczy, możliwe jest skorzystanie z regulacji zawartej w art. 24 ust. 11 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.; dalej jako: PDPFizU), pozwalającej na odroczenie opodatkowania dochodu uzyskanego na etapie nabycia akcji do chwili ich sprzedaży. Według organu podatkowego akcje otrzymane przez podatnika w wyniku realizacji opcji menedżerskich nie spełniają dyspozycji tego przepisu, ponieważ podstawą do ich otrzymania jest zobowiązanie się emitenta opcji do ich realizacji, a nie uchwała walnego zgromadzenia. Organ wskazał, że po stronie podatnika zarówno w momencie nabycia/objęcia akcji w wyniku realizacji opcji, jak i ich późniejszej sprzedaży, powstaje przychód z kapitałów pieniężnych. Interpretacja ta została zaskarżona przez podatnika do WSA w Gdańsku, który w wydanym wyroku przyznał mu rację, podkreślając, że każda osoba, której uprawnienie do objęcia akcji wynika z uchwały walnego zgromadzenia, może skorzystać z odroczenia opodatkowania do czasu zbycia akcji. Organ podatkowy zaskarżył wyrok do NSA, który podzielił argumentację sądu niższej instancji.
Zgodnie z art. 24 ust. 11–13 PDoPFizU dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie) nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia (nabycia) tych akcji. Powyższa zasada dotyczy wyłącznie spółek, których siedziba znajduje się na terytorium państw członkowskich UE lub EOG. Możliwość odroczenia momentu podatkowego od chwili objęcia (nabycia) akcji do ich sprzedaży istnieje przy założeniu, że – tak jak w komentowanym przypadku – zostaną łącznie spełnione następujące warunki:
– spółka emitująca akcje jest spółką akcyjną lub spółką komandytowo-akcyjną;
– uprawnienie do objęcia/nabycia akcji wynika z uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki będącej emitentem akcji;
– spółka emitująca akcje ma swoją siedzibę na terytorium państwa członkowskiego UE lub EOG.
Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem organu, zgodnie z którym podstawą otrzymania akcji nie jest uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy, ale zobowiązanie się emitenta opcji do ich realizacji. Jak słusznie zauważył sąd, ustawodawca nie wyjaśnia, co należy rozumieć poprzez sformułowanie „objęcie/nabycie akcji przez osobę uprawnioną na podstawie uchwały zgromadzenia”. Ustawodawca nie wymaga, by podatnik dostawał od razu akcje spółki, a nie nabywał je w wyniku realizacji nabytych uprzednio opcji. Ograniczenie możliwości skorzystania z przewidzianego w art. 24 ust. 11 PDPFizU uprawnienia tylko do sytuacji, w których uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy przewiduje przyznanie podatnikowi od razu akcji spółki (nie zaś opcji czy jednostek, które podlegać będą następnie wymianie na te akcje), stanowiłoby wprowadzanie do porządku prawnego dodatkowych, nieprzewidzianych w ustawie warunków skorzystania z odroczenia.
Artykuł 24 ust. 11 PDPFizU wprowadza jedynie odroczenie opodatkowania nabytych akcji do momentu, w którym znana jest definitywna wartość przychodu uzyskanego przez podatnika, a nie definitywne zwolnienie od opodatkowania tych akcji. Wartość akcji na etapie ich objęcia nie stanowi przychodu, gdyż ma charakter hipotetyczny – ze względu na wahania kursów akcji dopiero w momencie sprzedaży akcji znana jest wartość rzeczywistego przysporzenia po stronie podatnika. Jak słusznie zauważył WSA, a za nim w uzasadnieniu ustnym NSA, przyjęcie stanowiska organu, zgodnie z którym przychód ten powstaje po raz pierwszy w momencie objęcia akcji (jako przychód z realizacji pochodnych instrumentów finansowych), a następnie w chwili ich sprzedaży, prowadziłoby do ekonomicznego podwójnego opodatkowania tego samego dochodu.
Powyższy wyrok może mieć istotne znaczenie dla praktyki orzeczniczej, przyczyniając się do zmiany linii orzeczniczej części organów podatkowych, które często odmawiały podatnikom prawa do korzystania z odroczenia przewidzianego w art. 24 ust. 11 PDPFizU, w przypadku gdy akcje nabywane były co prawda na podstawie uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, lecz w wyniku realizacji przyznanych na podstawie tej uchwały opcji lub jednostek.
