W dniu 9.9.2016 r. weszła w życie ustawa z 9.6.2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz.U. poz. 1202; dalej jako: WynKierSpU). W pierwszej kolejności należy podkreślić, że WynKierSpU nie powoduje, iż ustawa z 3.3.2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (t. jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 2099 ze zm.), tj. tzw. ustawa kominowa, przestanie obowiązywać, a jedynie w sposób istotny ogranicza krąg podmiotów, których dotyczy.
WynKierSpU obejmuje swoim zakresem nie tylko te podmioty, których Skarb Państwa czy samorząd terytorialny jest jedynym lub większościowym udziałowcem albo akcjonariuszem, ale także te, w których posiada tylko mniejszość akcji czy udziałów. W praktyce ustawa kominowa będzie nadal regulować wysokość wynagrodzeń osób kierujących m.in. przedsiębiorstwami państwowymi, instytutami badawczymi czy samodzielnymi zakładami opieki zdrowotnej.
Niewątpliwie powyższe musi rodzić pytanie, w jaki sposób jednostka samorządu terytorialnego bądź Skarb Państwa mają egzekwować wykonanie przewidzianych ustawą zadań w zakresie kształtowania wynagrodzeń w sytuacji, gdy podmioty te są jedynie mniejszościowymi udziałowcami lub akcjonariuszami danej spółki. Ustawodawca zastosował tu dość interesujące rozwiązanie, bowiem na mocy art. 2 ustawy zobligował podmioty uprawnione do wykonywania praw udziałowych do podejmowania działań mających na celu osiągnięcie przewidzianych ustawą zasad wynagradzania. Ustawodawca założył więc, że w praktyce ustawa nie zawsze okaże się skuteczna.
Wspomniane działania podmiotów uprawnionych polegają przede wszystkim na doprowadzeniu do głosowania przez walne zgromadzenie spółki nad projektami uchwał dotyczących zasad wynagradzania zgodnych z tymi określonymi w ustawie. Jeśli natomiast próby te okażą się nieskuteczne, ustawa przewiduje, że kandydat na członka organu nadzorczego z ramienia Skarbu Państwa czy innych podmiotów uprawnionych będzie zobligowany do złożenia oświadczenia, w którym zobowiąże się, że w zakresie posiadanych kompetencji będzie podejmował działania, których celem jest kształtowanie zasad wynagradzania osób kierujących spółką w sposób określony w ustawie.
W przeciwieństwie do ustawy kominowej WynKierSpU nie narzuca sztywnych, maksymalnych poziomów wynagrodzeń. Zgodnie z rządowymi założeniami ustawa określa, że na wynagrodzenie osób kierujących danymi spółkami składać się będą część podstawowa oraz część zmienna. Wynagrodzenie podstawowe uzależnione jest od aktywów spółki, osiąganych przychodów oraz wielkości zatrudnienia, przy czym spółka ma prawo do ustalenia wysokości wynagrodzenia podstawowego na innym poziomie, jeśli przemawiają za tym wyjątkowe okoliczności związane z samą spółką lub rynkiem, na którym działa (por. art. 4 ust. 3 ustawy). Wynagrodzenie zmienne z kolei związane jest z realizacją celów zarządczych, a więc np. z osiągnięciem określonego zysku netto.
Ponadto, ustawa uregulowała kwestię odpraw przyznawanych członkom organów zarządzających, które teraz będą mogły być przyznane tylko do wysokości trzykrotności części podstawowej wynagrodzenia, i to pod warunkiem, że dana osoba sprawowała swoją funkcję przez okres co najmniej 12 miesięcy.
Na koniec warto zwrócić uwagę, że ustawa wprowadza także jednolity model nawiązywania stosunku prawnego z osobami wchodzącymi w skład organów zarządzających w postaci umowy o świadczenie usług zarządzania na czas pełnienia funkcji (por. art. 5 ust. 1 ustawy), co w założeniu ma uporządkować sposób „zatrudniania” menedżerów w spółkach. Kontrakt ten będzie mógł być zawarty o tyle, o ile Skarb Państwa lub inne uprawnione podmioty zdołają przeforsować takie rozwiązanie, np. w spółkach, w których nie dysponują większością na zgromadzeniu wspólników/walnym zgromadzeniu.
dr Radosław L. Kwaśnicki
radca prawny, Kancelaria RKKW (Partner Zarządzający)
Piotr Letolc
adwokat, Kancelaria RKKW
Maria A. Czaińska
aplikant radcowski, Kancelaria RKKW
