W sytuacji gdy kwalifikowany zagraniczny fundusz inwestycyjny inwestuje na terytorium Polski pośrednio w udziały w spółce kapitałowej (spółce z o.o.), należy uznać, że prowadzi działalności zwolnioną z opodatkowania w Polsce i brak jest podstaw, aby odmawiać mu prawa do zwolnienia z podatku, nawet jeśli inwestycje prowadzone są za pośrednictwem zagranicznej spółki osobowej (niemającej statusu funduszu inwestycyjnego).

Wyrok NSA z 16.8.2018 r., II FSK 2150/16

Wyrok wydany przez NSA dotyczył obowiązku pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego (podatku u źródła) od dywidend wypłacanych przez polską spółkę kapitałową (sp. z o.o.) i uzyskiwanych efektywnie przez fundusz inwestycyjny z siedzibą w Niemczech. Spółka we wniosku o interpretację wskazała, że jej jedynym udziałowcem jest transparentna podatkowo spółka niemiecka utworzona w formie niemieckiej spółki komandytowej. Jednym ze wspólników transparentnej spółki niemieckiej był z kolei fundusz inwestycyjny z siedzibą w Niemczech.

Niemiecki fundusz inwestycyjny nie posiadał osobowości prawnej i zdolności do czynności prawnych, natomiast był uznawany za podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w Niemczech i podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, natomiast na podstawie przepisów prawa niemieckiego był zwolniony podmiotowo z opodatkowania. Jednocześnie spółka we wniosku zaprezentowała swoje stanowisko, zgodnie z którym niemiecki fundusz inwestycyjny miał charakter instytucji wspólnego inwestowania zdefiniowanej w art. 6 ust. 1 pkt 10a ustawy o podatku od osób prawnych (dalej: PDOPrU).

Spółka zwróciła się do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej potwierdzającej, że spółka nie będzie musiała pobrać podatku u źródła od płatności dywidend i odsetek dokonywanych na rzecz transparentnej spółki niemieckiej w części, w jakiej zyski te będą przypisane niemieckiemu funduszowi inwestycyjnemu.

Organ nie zgodził się jednak ze stanowiskiem spółki i uznał, że w przypadku niemieckiego funduszu inwestycyjnego nie są spełnione wszystkie przesłanki określone w art. 6 ust. 1 pkt 10a PDOPrU, od których zależy kwestia zwolnienia z opodatkowania. Organ w szczególności wskazał, że niemiecki fundusz inwestycyjny, z uwagi na brak osobowości prawnej, nie może być uznany za podatnika podatku dochodowego i jako taki podlegać zwolnieniu podmiotowemu. Zdaniem organu za podatnika w tym przypadku należało uznać spółkę zarządzającą funduszem. Dodatkowo organ wskazał, że jednym z warunków zwolnienia jest wymóg, aby wyłącznym przedmiotem działalności funduszu było zbiorowe lokowanie środków pieniężnych (zebranych w drodze publicznego oraz niepublicznego proponowania nabycia ich tytułów uczestnictwa) w papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Natomiast aktywa niemieckiego funduszu inwestycyjnego są lokowane w spółki osobowe nieemitujące papierów wartościowych i co za tym idzie – fundusz inwestycyjny uzyskuje dochody z działalności gospodarczej, nie zaś z praw majątkowych. Taka sytuacja sprawia, że nie jest spełniony warunek z art. 6 ust. 1 pkt 10a lit. b) PDOPrU, co wyklucza zastosowanie zwolnienia z opodatkowania wobec niemieckiego funduszu inwestycyjnego.

Spółka zaskarżyła interpretację do WSA w Warszawie, który uznał skargę i przychylił się do stanowiska spółki. Analizując sprawę ponownie, NSA uznał, że lokowanie aktywów w spółkach osobowych zlokalizowanych poza Polską nie narusza warunków zwolnienia i niemiecki fundusz inwestycyjny powinien podlegać zwolnieniu z opodatkowania.

Komentarz

W PDOPrU funkcjonują przepisy, na podstawie których fundusze inwestycyjne z państw członkowskich UE i EOG są zwolnione z opodatkowania w Polsce (art. 6 ust. 1 pkt 10a). Przepisy te zawierają wiele warunków, od spełnienia których uzależnione jest uzyskanie zwolnienia, w tym między innymi warunek prowadzenia działalności inwestycyjnej polegającej na zbiorowym lokowaniu środków pieniężnych (zebranych w drodze publicznego oraz niepublicznego proponowania nabycia ich tytułów uczestnictwa) w papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. W tym zakresie organy podatkowe w sposób dosłowny interpretują przesłanki zawarte w ustawie o CIT.

Warunki przewidziane w przepisach ustawy o CIT mają za zadanie umożliwić porównanie funduszy zagranicznych z funduszami polskimi. Jakkolwiek ustawa nie nakazuje funduszom zagranicznym, aby były identyczne z funduszami polskimi, to ich charakter musi być porównywalny z polskimi, a prowadzona przez nie działalność powinna odbywać się w ramach regulacji i zasad równoważnych z ramami regulacyjnymi przewidzianymi dla funduszy krajowych.

Warunek zawarty w art. 6 ust. 1 pkt 10a lit. b) PDOPrU dotyczący przedmiotu działalności (zbiorowe lokowanie środków pieniężnych) i przedmiotu lokat (papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe) ma swoje źródło w ustawie o funduszach inwestycyjnych, regulującej działalność polskich funduszy inwestycyjnych i ograniczającej możliwość lokowania aktywów funduszu w prawa majątkowe.

W przeszłości zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne wyrażały pogląd, że inwestowanie przez fundusze inwestycyjne w spółki osobowe z siedzibą w Polsce oznacza prowadzenie działalności gospodarczej i taka działalność wyklucza zastosowanie zwolnienia przewidzianego w PDOPrU. Takie podejście było prezentowane np. w wyroku WSA w Warszawie z 26.10.2017 r., III SA/Wa 3575/16 czy wyroku NSA z 7.2.2018 r., II FSK 128/16.

W komentowanym wyroku NSA stwierdził jednak, że ustawa o funduszach inwestycyjnych dotyczy działalności tylko na terenie Polski. W konsekwencji należy uznać, że niemiecki fundusz inwestycyjny lokujący swoje aktywa (poprzez transparentną spółkę niemiecką) w udziały w polskiej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością działał na tych samych zasadach, jakie obowiązują polskie fundusze inwestycyjne. Uznanie w takiej sytuacji, że niemiecki fundusz inwestycyjny nie podlega zwolnieniu z opodatkowania, mogłoby prowadzić do dyskryminacji tego funduszu względem funduszy polskich, działających na podstawie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Opracowanie i komentarz: Dominika Widemajer, starszy konsultant

Komentarze przygotowali eksperci z PwC