Wydatki poniesione przez szpital z tytułu zasądzonych kwot odszkodowania i renty na rzecz pacjenta jako stanowiące koszt podatkowy

Monitor Podatkowy | 8/2020

A A A

Szpital nie wykonuje robót, nie dostarcza towarów, nie prowadzi działalności usługowej. Nie można zatem uznać, że do opisanego zdarzenia mają zastosowanie przepisy art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU (wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów m.in. odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług).

Wyrok WSA w Poznaniu z 28.11.2019 r., I SA/Po 595/19

Komentowany wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym: szpital kliniczny (dalej: szpital) wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: Dyrektor KIS) z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, wskazując, że jest jednostką leczniczą, której działalność polega m.in. na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w formie wysokospecjalistycznych usług medycznych. Działalność szpitala finansowana jest ze środków publicznych. W związku z błędem medycznym szpital na podstawie wyroku sądu okręgowego ze środków własnych wypłacił na rzecz pacjenta zadośćuczynienie, odszkodowanie, skapitalizowaną rentę oraz rentę comiesięczną na pokrycie zwiększonych potrzeb związanych z leczeniem i rehabilitacją oraz odsetki od zasądzonych kwot, a także zwrot kosztów procesu stronie i kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa w wysokości przekraczającej ustalony limit sumy gwarancyjnej z polisy ubezpieczeniowej, która zabezpieczała szpital od odpowiedzialności cywilnej.

Na tle powyższego stanu faktycznego szpital zwrócił się z pytaniem do Dyrektora KIS, czy do kosztów uzyskania przychodów może zaliczyć wypłacone z własnych środków na podstawie wyroku kwoty świadczeń wraz z odsetkami zapłacone stronie postępowania i koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz uznać je za wydatki statutowe?

Szpital stanął na stanowisku, że koszty poniesione na wypłatę świadczeń i odsetek od tych kwot i kosztów procesu należne stronie oraz koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa, jako niewymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z 15.2.1992 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., dalej: PDOPrU) stanowią koszty uzyskania przychodu oraz są wydatkiem statutowym.

Dyrektor KIS uznał stanowisko szpitala za nieprawidłowe, uzasadniając, że kwoty wypłacone przez szpital jako wydatki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU oraz koszty o ścisłym związku z takimi świadczeniami nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Odnośnie do kwestii uznania tych kosztów za wydatki statutowe Dyrektor KIS stwierdził, że nie zostały one poniesione na cele ochrony zdrowia, a w celu rekompensaty pacjentom działań szpitala skutkujących utratą zdrowia.

Szpital wniósł o uchylenie zaskarżonej interpretacji w całości w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (dalej: WSA), który uwzględnił skargę, wyjaśniając, że: Szpital nie wykonuje robót, nie dostarcza towarów, nie prowadzi działalności usługowej. Nie można zatem uznać, że do opisanego zdarzenia mają zastosowanie przepisy art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU (…). Literalnie interpretując przytoczony przepis, zasądzone koszty nie dotyczą wykonanej wadliwie usługi.

Komentarz

Przepis art. 15 PDOPrU wprowadza podstawowe zasady dotyczące kwalifikowania wydatków jako KUP. Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU formułuje zasadę szczególną, zgodnie z którą nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Co do zasady, zgodzić się można z WSA, który w wyroku wskazał, że wypłaty świadczeń z tytułu błędów medycznych związane ze świadczeniami medycznymi nie stanowią kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, które podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU.

Skoro świadczenia medyczne nie stanowią sprzedaży towarów lub świadczenia usług, tym samym odszkodowania z tytułu błędów medycznych nie stanowią kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług lub świadczeń z nimi związanych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny podkreślił, że odszkodowanie stanowiące zadośćuczynienie za szkodę na zdrowiu wynika wprost z przepisów prawa i jest związane z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjentów, a nie działalnością gospodarczą.

Zgodnie z ustawą o działalności leczniczej samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej nie są przedsiębiorcami, tym samym wydatki poniesione przez szpital mogą zostać zakwalifikowane jako wydatki związane z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji stanowi, że są to wydatki związane z funkcjonowaniem szpitala. Zatem jako pozostające w ścisłym związku z prowadzoną przez szpital działalnością statutową ich poniesienie służy zachowaniu źródła przychodów.

Stanowisko wyrażone przez WSA nie jest ugruntowane. Organy podatkowe oraz sądy administracyjne wydają rozstrzygnięcia na niekorzyść szpitali (por. wyrok WSA w Gdańsku z 29.5.2018 r., I SA/Gd 329/18).

Komentowany wyrok został zaskarżony do NSA, zatem rozstrzygnięcie nie jest ostateczne.

Opracowanie i komentarz: Wioleta Kosińska, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Wybór orzeczeń i komentarze przygotowali eksperci z Działu prawno-podatkowego i Zespołu zarządzania wiedzą PricewaterhouseCoopers