Wniesienia akcji w spółce akcyjnej do funduszu inwestycyjnego w zamian za wydanie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych stanowi odpłatne zbycie akcji, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) PDOFizU.

Wyrok NSA z 10.7.2018 r., II FSK 1824/16

Podatnik objął akcje spółki akcyjnej po ich wartości nominalnej. Podatnik zamierzał wnieść akcje do zamkniętego funduszu inwestycyjnego w zamian za wydanie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Liczba przyznanych certyfikatów inwestycyjnych miała zależeć od wyceny akcji dokonanej przez fundusz inwestycyjny. Uzyskane certyfikaty miały mieć charakter niepodzielny i niezbywalny oraz uprawniać w przyszłości do uzyskania korzyści poprzez wykup certyfikatów przez fundusz.

W związku z zaistniałym stanem faktycznym podatnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidulanej, zadając pytanie, czy przekazanie akcji do zamkniętego funduszu inwestycyjnego w zamian za wydanie certyfikatów inwestycyjnych jest zdarzeniem skutkującym powstaniem przychodu po stronie podatnika. We wniosku podatnik przyjął stanowisko, zgodnie z którym przekazanie akcji do funduszu nie powoduje powstania przychodu w chwili wniesienia akcji do funduszu i wydania certyfikatów. Zdaniem podatnika otrzymane certyfikaty, którymi podatnik nie może swobodnie dysponować i które nie mają uchwytnej wartości, nie spełniają definicji przychodu z art. 11 ust. 1 PDOFizU. Certyfikaty są jedynie zapewnieniem uzyskania w przyszłości potencjalnej korzyści. Tym samym czynność zamiany akcji na certyfikaty nie może mieć określonej wzajemnej ekwiwalentności. W rezultacie czynność zamiany akcji na certyfikaty nie mieści się w pojęciu odpłatnego zbycia z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) PDOFizU. Zdaniem podatnika przychód należy rozpoznać w chwili zakończenia procesu inwestycyjnego, czyli w momencie odkupienia certyfikatów przez fundusz.

Powyższe stanowisko podatnika zostało zakwestionowane przez Dyrektywę IS w Warszawie, a następnie przez WSA w Warszawie. Podatnik złożył skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie, która została oddalona przez NSA. W uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał, że przychód w postaci uzyskanych certyfikatów inwestycyjnych nie powstaje wskutek pozostawienia ich do swobodnej dyspozycji podatnika na podstawie art. 11 ust. 1 PDOFizU, lecz na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) PDOFizU jako wyjątek od art. 11 ust. 1 ­PDOFizU. Wniesienie akcji do funduszu inwestycyjnego na podstawie regulacji ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: ­InwestFundU) ma charakter definitywny, co powoduje, że jest objęte pojęciem „zbycia” z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ­PDOFizU rozumianym w orzecznictwie NSA jako każda forma przeniesienia własności. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że wartość przyznanych certyfikatów jest uchwytna wskutek m.in. obowiązkowej wyceny aktywów funduszu i w rezultacie pozwala wyrazić wartość przychodu osiągniętego wskutek wydania certyfikatów.

Komentarz

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: PDOFizU) za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych. W opisanym orzeczeniu zasadnicze znaczenie ma określenie, czy wniesienie akcji spółki akcyjnej do funduszu i otrzymanie w zamian certyfikatów inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego mieści się w kategorii odpłatnego zbycia akcji i w rezultacie, czy momentem, w którym należy dokonać rozpoznania przychodu przez podatnika w podatku dochodowym do osób fizycznych, jest moment wniesienia akcji do funduszu inwestycyjnego, a nie jak wnioskuje podatnik, chwila realizacji zysku/straty z umorzenia certyfikatów inwestycyjnych, uzyskanych w zamian za wniesienie akcji.

Warto wskazać, że zasadniczą formą dokonywania wpłat do funduszu inwestycyjnego na gruncie InwestFundU jest wpłata w formie pieniężnej, z którą zrównane zostało wniesienie papieru wartościowanego do funduszu jako alternatywnej formy wpłaty. Wobec powyższego jest to szczególna forma opłacenia certyfikatów papierami wartościowymi, a przyznane w zamian za wniesienie papieru wartościowego certyfikaty posiadają ekwiwalent pieniężny i mogą określić cenę zbycia akcji (nawet przyjmując, że czynność wniesienia akcji do funduszu inwestycyjnego jest czynnością odmienną od cywilistycznej umowy sprzedaży lub zamiany).

Za słusznością oceny NSA przemawia ocena systemowa i celowościowa niepozwalająca uznać, że wniesienie akcji do funduszu inwestycyjnego powinno być rozpatrywane w szczególny sposób tylko ze względu na fakt, że akcje wnoszone są do specyficznego rodzaju podmiotu. Co do zasady wniesienie akcji do spółki w rozumieniu art. 5a pkt 28 PDOFizU (np. w formie wkładu) w zamian za jednostki inkorporujące prawa majątkowe tego podmiotu powoduje powstanie przychodu po stronie podatnika na gruncie PDOFizU. Nie widać tu systemowego uzasadnienia dla odrębnego rozpatrywania sytuacji wniesienia akcji do funduszu inwestycyjnego, którego ekonomiczny skutek jest istotnie podobny do wniesienia akcji jako wkładu do spółki kapitałowej.

Orzeczenie NSA podtrzymuje utrwaloną linię orzeczniczą, wyrażoną m.in. w orzeczeniu z 19.3.2010 r., II FSK 1844/08 i stojącą w sprzeczności z pojedynczymi stanowiskami odmiennymi wyrażonymi w orzeczeniach z 19.10.201o r., II FSK 1047/09 i z 8.3.2013 r., II FSK 1479/11.

Opracowanie i komentarz: Michał Kowalczyk, konsultant w dziale prawnopodatkowym PwC

Komentarze przygotowali eksperci z PwC