(…) za zasadny uznać należy sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 39 PDOPrU, przez niezasadne przyjęcie, że w stanie faktycznym opisanym we wniosku Spółki, wydatkiem stanowiącym koszt uzyskania przychodu przy sprzedaży wierzytelności stanowić będzie jej wartość nominalna.
Wyrok NSA z 23.8.2016 r., II FSK 1476/15
Komentowany wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym. Wnioskodawca (dalej: Spółka) we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazał, że świadczy usługi w zakresie płatnej telewizji satelitarnej na rzecz abonentów (osoby fizyczne, podmioty prowadzące działalność gospodarczą), z tytułu których pobiera opłaty w formie abonamentów. W przypadku niewywiązania się abonenta z przyjętych na siebie zobowiązań wynikających z zawartej pomiędzy Spółką a abonentem umowy, przewiduje ona możliwość naliczenia przez Spółkę odsetek, kar umownych, a także dochodzenia odszkodowań w związku ze szkodą wyrządzoną Spółce przez abonentów (przykładowo w przypadku opóźnienia w płatnościach, uszkodzenie lub zniszczenie sprzętu udostępnionego przez Spółkę). Spółka wskazała również, iż przychody z tytułu odsetek, kar i odszkodowań rozpoznaje dopiero z chwilą ich wpłaty na jej rachunek bankowy (na zasadzie kasowej). Wierzytelności, których Spółka nie jest w stanie samodzielnie wyegzekwować, zostają sprzedane profesjonalnej firmie windykacyjnej. Otrzymane wynagrodzenie stanowi część nominalnej wartości zbywanych wierzytelności, tym samym Spółka ponosi stratę, stanowiącą różnicę pomiędzy nominalną wartością sprzedanych wierzytelności a kwotą otrzymanego z tego tytułu wynagrodzenia. Zdaniem Spółki ma ona prawo zaliczyć do kosztów podatkowych wartość tych wierzytelności, z wyłączeniem straty powstałej na skutek ich sprzedaży, czyli z wyłączeniem różnicy pomiędzy nominalną wartością wierzytelności a kwotą otrzymanego od nabywcy wynagrodzenia.
Minister Finansów nie podzielił tego stanowiska, stwierdzając, że kary, odsetki i odszkodowania nie są przez Spółkę wykazywane w ujęciu podatkowym jako przychody należne w rozumieniu art. 12 ust. 3 PDOPrU, gdyż przychody z powyższych tytułów, są przez nią rozpoznawane na zasadzie kasowej – dopiero w momencie ich faktycznego otrzymania. Tym samym Spółka nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów straty powstałej w wyniku sprzedaży wierzytelności, co wprost wynika z ustawowego ograniczenia w tym zakresie, zawartego w art. 16 ust. 1 pkt 39 PDOPrU.
Spółka zaskarżyła interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (dalej WSA), który wyrokował na jej korzyść. Wojewódzki Sąd Administracyjny, uchylając zaskarżoną interpretację, wskazał, że skoro przychodem jest cena zbycia wierzytelności wraz z wszelkimi prawami, w tym należnymi odsetkami, to kosztem zbycia tej wierzytelności jest kwota tak uzyskana, a więc cena, za którą wierzytelność wraz z odsetkami sprzedano, z wyłączeniem strat wynikających z takiej transakcji.
Dyrektor IS wniósł do Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA) skargę kasacyjną od wyroku WSA.
Komentarz
Komentowany wyrok potwierdza niejednolitość w stanowiskach podatników, organów oraz sądów administracyjnych w odniesieniu do możliwości rozpoznania kosztów uzyskania przychodu, związanych ze sprzedażą wierzytelności własnych.
Na uwagę zasługuje wyrok NSA wydany w odniesieniu do tego samego podatnika (z 23.8.2016 r., II FSK 1958/14), w którym NSA uznał możliwość zaliczenia przez Spółkę do kosztów uzyskania przychodów strat powstałych jako różnica między wartością wierzytelności z umów abonenckich (rozumianą jako wartość brutto) a ceną z ich sprzedaży (warto wskazać, iż kwestia dotyczy wierzytelności przedawnionych).
Natomiast w przedmiotowej sprawie, zdaniem NSA, wskazane przez Spółkę wierzytelności nie zostały zarachowane do przychodu, w związku z czym strata ekonomiczna z ich sprzedaży rozumiana jako różnica między wartością nominalną a ceną sprzedaży nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu. Według NSA we wskazanym stanie faktycznym nie można rozumieć poniesienia wydatku jako zmniejszenia wartości posiadanych aktywów poprzez przeniesienie na inny podmiot praw w postaci opisanych wierzytelności, ponieważ takie transakcje sprzedaży nie wiążą się z faktycznym uszczupleniem majątku spółki albo z poniesieniem przez nią konkretnych wydatków.
Można polemizować, czy aby na pewno transakcje tego typu nie wiążą się z poniesieniem wydatku przez Spółkę (prawo majątkowe w postaci wierzytelności stanowi koszt w wysokości tej części wartości nominalnej, która podlega sprzedaży, tym samym, wartość nominalną wierzytelności można traktować jako koszt poniesiony w celu uzyskania przychodu, por. wyrok NSA z 4.1.2005 r., FSK 833/04). Jednakże we wskazanym stanie faktycznym trudno odmówić słuszności części argumentów NSA.
Trudno nie zgodzić się ze składem orzekającym, iż odpłatne zbycie wierzytelności niezaliczonej do przychodów podatkowych nie może być podatkowo korzystniejsze niż jej wyegzekwowanie przez wierzyciela. Naczelny Sąd Administracyjny słusznie przywołał zakaz podwójnego wywodzenia skutków podatkowych z tych samych wartości, tj. jeżeli wartość wierzytelności ma stanowić koszt po stronie nabywcy wierzytelności to nie może nim być po stronie zbywcy.
Komentowany wyrok najprawdopodobniej nie zakończy sporu interpretacyjnego dotyczącego rozpoznania kosztów uzyskania przychodu, związanych ze sprzedażą wierzytelności własnych, co z praktycznego punktu widzenia niewątpliwie będzie miało wpływ na obrót wierzytelnościami własnymi.
Opracowanie i komentarz: Przemysław Pasikowski, konsultant
Komentarze przygotowali eksperci z PwC |  |
