Skarżąca winna rozpoznać przychód podatkowy z tytułu zbycia wierzytelności własnej, jednocześnie przychód ten powinna rozpoznać wyłącznie w wysokości odpowiadającej kwocie netto wierzytelności, a nie w wysokości ceny zawartej w umowie sprzedaży wierzytelności (kwota brutto) i równocześnie Skarżąca winna wykazać koszty w wysokości uprzednio wykazanego przychodu należnego ze sprzedaży towarów.
Wyrok WSA w Warszawie z 9.9.2020 r., III SA/Wa 2488/19
Spółka planuje zawarcie umowy faktoringu w wariancie tzw. faktoringu pełnego (bez regresu). Z tytułu nabycia wierzytelności faktor ma płacić Spółce cenę nabycia wierzytelności stanowiącą nominalną kwotę wierzytelności brutto (tj. kwotę netto wierzytelności powiększoną o podatek VAT). Tym samym w przypadku sprzedaży wierzytelności o wartości 10 000 złotych netto + 2 300 złotych VAT, faktor będzie przelewał na rzecz Spółki 12 300 złotych.
Na tle powyższego stanu faktycznego Spółka zwróciła się do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: Dyrektor KIS) z pytaniami o sposób ustalenia przychodu oraz kosztu uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności w ramach umowy faktoringu. Przedstawiając swoje stanowisko, argumentowała, że sprzedaż wierzytelności własnych w ramach faktoringu powinna być prezentowana „wynikowo”, co oznacza, że nie powinna rozpoznawać ponownie przychodu podatkowego (chyba że zapłata od faktora przewyższyłaby wartość netto wierzytelności, co nie powinno wystąpić). Co za tym idzie, Spółka uznała, że nie ma także prawa do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu, a zatem per saldo transakcja nie powinna wywoływać dla niej żadnych skutków na gruncie ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm., dalej: PDOPrU).
Dyrektor KIS nie zgodził się z powyższym i wskazał, że w związku ze sprzedażą wierzytelności w ramach faktoringu, Spółka powinna rozpoznać:
- przychód odpowiadający cenie zawartej w umowie sprzedaży wierzytelności oraz
- koszty uzyskania przychodów w wysokości wykazanego uprzednio przychodu ze sprzedaży towarów (netto), pomniejszonego o ewentualną spłatę dokonaną uprzednio przez dłużników Spółki.
Jeszcze inne – od wyżej wskazanych stanowisk podatnika oraz organu podatkowego – podejście zostało przyjęte przez WSA w Warszawie. Z jednej strony sąd przyznał rację Dyrektorowi KIS w twierdzeniu, że na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych odpłatne zbycie wierzytelności własnej – jako inna transakcja od transakcji pociągającej za sobą powstanie wierzytelności – powoduje powstanie przychodu. Jednocześnie jednak uznał, że Skarżąca (tj. Spółka) winna rozpoznać ten przychód w wysokości odpowiadającej kwocie netto wierzytelności i równocześnie winna wykazać koszty uzyskania przychodów w wysokości uprzednio wykazanego przychodu należnego ze sprzedaży towarów.
KOMENTARZ
Na dzień przygotowywania niniejszego komentarza nie sposób analizować wyroku WSA w oderwaniu od interpretacji ogólnej Ministra Finansów w sprawie zasad ustalania wysokości kosztów uzyskania przychodu przy zbyciu wierzytelności własnych w ramach umowy faktoringu (DD5.8201.11.2020), opublikowanej 17.2.2021 r.
Jednak wracając jeszcze do omawianego wyroku, należy zwrócić uwagę na wykładnię gospodarczą, którą w rozpatrywaniu sprawy posłużył się WSA. Sąd uwzględnił ekonomiczny aspekt uczestnictwa w faktoringu i rozsądnie stwierdził, że podatnik-faktorant, rozpoznając przychód w wysokości wartości brutto wierzytelności (i koszt uzyskania przychodu równy uprzednio rozpoznanemu przychodowi ze sprzedaży towarów), musiałby wykazać dochód na takiej transakcji, co nie znajduje żadnej podstawy ekonomicznej. W swoim wnioskowaniu sąd dążył zatem do tego, aby faktoring nie powodował dla Spółki konieczności wykazania dodatkowego, nieuzasadnionego dochodu. W tym zakresie wyrok WSA jest zbliżony do zasygnalizowanej interpretacji ogólnej, która w zasadzie również zmierza do przyznania podatnikom możliwości rozpoznania tożsamego przychodu i kosztu na transakcji sprzedaży wierzytelności w ramach faktoringu.
Podobnie, zarówno sąd, jak i Minister Finansów zgodnie przyznali, że zbycie wierzytelności własnej jest innym zdarzeniem aniżeli transakcja, z której wynika ta wierzytelność. W rezultacie „odrębność” tego zdarzenia powoduje konieczność rozpoznania nowych skutków podatkowych na gruncie regulacji PDOPrU.
Różnica pomiędzy komentowanym wyrokiem a interpretacją ogólną sprowadza się przede wszystkim do sposobu określenia wysokości przychodu oraz kosztu uzyskania przychodów. Zdaniem Ministra Finansów, faktorant powinien rozpoznać przychód równy wartości należności uzyskanej ze sprzedaży wierzytelności (tj. wartość brutto sprzedawanej wierzytelności) i adekwatnie, kosztem będzie co do zasady wartość zbytej wierzytelności w ujęciu brutto. Pomijając jednak ten aspekt, należy podkreślić, że zarówno WSA w Warszawie, jak i Minister Finansów nie zgodzili się z dotychczas prezentowanym przez Dyrektora KIS stanowiskiem, które powodowało powstanie sztucznego, nieuzasadnionego podatku do zapłaty po stronie faktorantów.
Opracowanie i komentarz: Tomasz Cebula, starszy Konsultant w dziale prawno-podatkowym PwC
