Jeżeli przedmiotem postępowania jest zobowiązanie podatkowe ciążące solidarnie na dwóch podatnikach (lub na większej ilości podatników), każdy z tych podatników powinien uczestniczyć w postępowaniu w charakterze strony. W przeciwnym wypadku, postępowanie jest dotknięte wadą, która jest przesłanką wznowienia postępowania lub uchylenia decyzji przez sąd administracyjny.
Wyrok WSA w Warszawie z 16.9.2005 r. (III SA/Wa 1029/05)
W dniu 10.10.2003 r. Spółka dokonała transakcji sprzedaży prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z budynkiem znajdującym się na tym gruncie (w dalszej części informacji grunt wraz z budynkiem będą łącznie nazywane „nieruchomością”). Cena nieruchomości została ustalona na podstawie wyceny przygotowanej przez rzeczoznawcę w maju 2003 r. Przy wycenie omawianej nieruchomości rzeczoznawca zastosował metodę porównawczą - polegającą na tym, że do oszacowania ceny sprzedawanej nieruchomości przyjęto ceny innych nieruchomości o zbliżonych parametrach. W rezultacie, cenę sprzedaży nieruchomości ustalono na 600 tys. zł i od takiej podstawy notariusz pobrał stosowny podatek od czynności cywilnoprawnych.
W wyniku przeprowadzenia kontroli rozliczeń podatkowych za 2003 r., organ podatkowy pierwszej instancji (Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Mokotów) uznał, że Spółka zaniżyła wartość nieruchomości (podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych). W konsekwencji powołał biegłego, który - w maju 2004 r. - wycenił nieruchomość na 1 mln zł. Następnie, Naczelnik wydał decyzję określającą Spółce zaległość w podatku od czynności cywilnoprawnych. Adresatem tej decyzji była wyłącznie Spółka. Innymi słowy, decyzja nie została skierowana do nabywcy nieruchomości. Nabywca nie uczestniczył też w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji (ani też w postępowaniu odwoławczym, które miało miejsce później).
Spółka odwołała się od decyzji pierwszoinstancyjnej do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. W odwołaniu argumentowała, że wycena dokonana przez rzeczoznawcę w maju 2003 r. była prawidłowa, zaś Naczelnik US nie uzasadnił poglądu odmiennego. Przypomnijmy, że mowa tutaj o wycenie, która posłużyła do ustalenia ceny nieruchomości w wysokości 600 tys. zł. Po rozpatrzeniu odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Dyrektor, podobnie jak Naczelnik US, uznał, że - w konkretnej sytuacji Spółki - zastosowanie „porównawczej” metody wyceny nie było właściwe.
Spółka zaskarżyła decyzję Dyrektora Izby Skarbowej do WSA w Warszawie. W skardze powtórzyła argumentację zawartą w odwołaniu. Ponadto, podniosła dodatkowy argument, że różnica między wyceną dokonaną przez rzeczoznawcę Spółki a wyceną dokonaną przez rzeczoznawcę Urzędu Skarbowego, mogła wynikać z faktu, że między jedną a drugą wyceną upłynął rok.
Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. W ustnym uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, że uczynił to z innych powodów niż te, które wskazano w skardze. Sąd stwierdził, że zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, obowiązek zapłaty podatku ciąży solidarnie na stronach czynności cywilnoprawnej. Jednocześnie - zdaniem sądu - wszystkie podmioty zobowiązane solidarnie mają prawo do udziału w postępowaniu w charakterze strony. Sąd podkreślił ponadto, że zgodnie z art. 240 § 1 pkt 4 OrdPU, jeżeli strona, nie z własnej winy, nie brała udziału w postępowaniu - postępowanie należy wznowić. Należy zarazem zauważyć, że - zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (PostSądAdmU) - Wojewódzki Sąd Administracyjny powinien uchylić decyzję, jeżeli dopatrzy się naruszenia przepisów prawa, dającego podstawę do wznowienia postępowania.
Odnosząc powyższe zasady do rozpoznawanej sprawy, sąd uznał, że organy podatkowe obu instancji uniemożliwiły udział w postępowaniu jednemu z podmiotów (nabywcy nieruchomości), który był stroną w sprawie. Biorąc zatem pod uwagę treść art. 240 § 1 pkt 4 OrdPU oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) PostSądAdmU, Sąd uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej.
Opracowanie: Piotr Kaim, Helena Bogdanowska, Magdalena Śmigrocka
Autorzy pracują w Zespole zarządzania wiedzą Działu doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers.
