Postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE lub Trybunał) z 20.3.2014 r. w sprawie Gminy Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów w ramach wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonym przez NSA
Przedmiotem postanowienia Trybunału było ustalenie zasad kwalifikowania czynności wykonywanych przez gminę jako działalności gospodarczej opodatkowanej VAT.
Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym Gmina Wrocław planowała sprzedaż lub wniesienie w ramach wkładu niepieniężnego do spółki prawa handlowego posiadanych ruchomości i nieruchomości.
Gmina wystąpiła do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej i wskazanie, czy zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VATU), planowane transakcje będą podlegać opodatkowaniu, czy też będzie istniała możliwość wyłączenia ich z opodatkowania.
Minister stwierdził, że Gmina Wrocław jest zobowiązana do zapłaty podatku VAT w przypadku zbycia towarów, jak też wniesienia ich aportem do spółki. Skarga na interpretację Ministra Finansów została oddalona przez WSA we Wrocławiu. W konsekwencji gmina wniosła skargę kasacyjną i sprawa trafiła do NSA. Sąd powziął wątpliwość, czy przedmiotowe transakcje stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów VATU. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że zarówno sprzedaż towarów, jak i ich wniesienie aportem do spółki należy uznać za dostawę towarów i co do zasady czynności te stanowią przejaw prowadzenia działalności gospodarczej. Wskazał jednak, że gmina działająca w charakterze organu władzy publicznej nie powinna być traktowana za podatnika, przy założeniu, iż nie prowadzi to do zakłócenia konkurencji. W związku z powyższym NSA postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.
W pytaniu NSA zwrócił się o wyjaśnienie, czy przepisy Dyrektywy VAT stoją na przeszkodzie opodatkowaniu działalności gminy polegającej na zbyciu nabytego z mocy prawa w drodze darowizny lub spadkobrania majątku.
Trybunał odwołując się do regulaminu postępowania przed Trybunałem, wskazał, że z uwagi na fakt, iż rozpatrywana kwestia nie budzi wątpliwości, orzeczenie zostanie wydane w formie postanowienia.
Odnosząc się do przedstawionego w pytaniu zagadnienia, TSUE zaznaczył, że podatnikiem VAT jest każda osoba prowadząca samodzielnie jakąkolwiek działalność gospodarczą bez względu na jej cel czy też rezultat (art. 9 ust. 1 Dyrektywy VAT). Co więcej, daną działalność zalicza się do działalności gospodarczej, jeśli ma ona charakter trwały i odpłatny.
W odniesieniu do sprzedaży towarów Trybunał wskazał, że czynności związane ze zwykłym rozporządzaniem własnym majątkiem nie powinny być uznawane za działalność gospodarczą. Natomiast w przypadku gdy dany podmiot podejmuje aktywne działania, angażując do tego środki podobne do tych wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu przepisów Dyrektywy VAT, mamy wtedy do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Analizując przedstawioną sprawę, TSUE zauważył, że konieczne jest zbadanie przedmiotowych czynności pod kątem możliwości zastosowania wyjątków wskazanych w art. 13 ust. 1 akapit 1 Dyrektywy VAT – odnoszącym się do przypadku, w którym organy władzy publicznej nie są traktowane jako podatnik VAT. Trybunał zaznaczył, że są to odstępstwa od zasady ogólnej i należy je interpretować w sposób zawężający.
Aby możliwe było zastosowanie wyjątku, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek:
• po pierwsze, dana działalność powinna być wykonywana przez podmiot prawa publicznego,
• po drugie, powinien on działać w charakterze władzy publicznej.
Działalnością wykonywaną w ramach władztwa administracyjnego jest wykonywanie działań przez podmioty prawa publicznego w ramach obowiązującego je reżimu prawnego, wyłączając z tego katalogu czynności wykonywane przez nie na tych samych zasadach co podmioty prywatne. Jak zaznaczył Trybunał, jeżeli jednak przy wykonywaniu władzy publicznej działania organu mogłyby prowadzić do znaczącego zakłócenia konkurencji, powinien on zostać potraktowany jak podatnik VAT.
Trybunał wskazał, że zadaniem sądu odsyłającego jest weryfikacja działalności gminy na podstawie wskazanych w postanowieniu kryteriów, w szczególności sposób jej wykonywania i intensywność zakłócania konkurencji, której konsekwencją może być przedmiotowa działalność.
Resumując, Trybunał podkreślił, że Dyrektywa VAT, co do zasady, nie stoi na przeszkodzie opodatkowaniu podatkiem VAT transakcji, w których jedną ze stron jest organ władzy publicznej, jeśli sąd odsyłający stwierdzi, że stanowią one działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy VAT oraz nie są wykonywane przez dany podmiot w charakterze władzy publicznej na podstawie art. 13 ust. 1 ww. aktu. Podobnie przepisy Dyrektywy nie sprzeciwiałyby się opodatkowaniu tych transakcji, nawet w przypadku wykonywania ich przez gminę w charakterze organu władzy publicznej, gdyby sąd odsyłający wskazał, że ich wyłączenie z opodatkowania mogło skutkować znacznym zakłóceniem konkurencji.
Opracowanie: Andrzej Dębiec, radca prawny w Hogan Lovells
