Różnica pomiędzy wysokością poręczenia uzyskanego a wartością poręczenia udzielonego przez spółkę powiązaną stanowi przychód z tytułu częściowo odpłatnego świadczenia podlegający opodatkowaniu.

Wyrok WSA w Poznaniu z 8.6.2017 r., I SA/Po 1714/16

Omawiany wyrok dotyczy stanu faktycznego, w którym spółka zawarła umowę kredytu z bankiem. Poręczycielem została spółka powiązana – spółka X. Równocześnie spółka X zawarła umowę kredytu z bankiem, a jego poręczycielem została z kolei spółka. Poręczenie kredytu udzielone przez spółkę X na rzecz spółki dotyczy wartości wyższej niż poręczenie kredytu udzielone przez spółkę na rzecz spółki X. Wzajemne poręczenia zostały udzielone nieodpłatnie.

We wniosku o interpretację indywidualną spółka zadała pytanie, czy prawidłowe jest jej stanowisko, zgodnie z którym wzajemne udzielenie poręczeń przez spółki powiązane w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku od osób prawych (dalej: ­PDOPrU) stanowi dla spółki uzyskującej poręczenie przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegający opodatkowaniu w myśl art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU oraz czy różnica pomiędzy wartością poręczenia uzyskanego a wartością poręczenia udzielonego stanowi nieodpłatne świadczenie u podmiotu, który poręczył zobowiązanie niższej wartości. Zdaniem spółki wzajemne udzielenie poręczeń przez spółki powiązane nie stanowi dla spółki uzyskującej poręczenie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu.

Minister Finansów uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe i wskazał, że wzajemne poręczenia spółek nie będą miały charakteru ekwiwalentnego. Uznał bowiem, że tylko jeżeli otrzymane poręczenie pociąga za sobą obowiązek świadczenia wzajemnego i ekwiwalentnego (za pojęcie „ekwiwalentny” uważa się: równoważny, równowartościowy, współmierny, identyczny, tożsamy), nie dojdzie do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 PDOPrU. Skoro zatem wartość wzajemnych poręczeń określona do celów podatkowych nie będzie taka sama, tym samym należy wykazać przychód z tytułu otrzymania częściowo odpłatnych świadczeń.

Interpretacja Ministra Finansów została zaskarżona do WSA. Sąd podzielił pogląd organu i wskazał ponadto, że należy wziąć pod uwagę, na jakich warunkach podmioty zaciągają kredyty oraz jakie korzyści uzyskuje kredytobiorca z tytułu otrzymania poręczenia kredytu od innej spółki. W wyroku podkreślono, że podmioty uzyskujące poręczenie stają się bardziej wiarygodne dla kredytodawców, przez co ich zdolność kredytowa rośnie. Sąd zauważył również, że w warunkach gospodarczych uzyskanie poręczenia związane jest zwykle z wynagrodzeniem.

Komentarz

Stanowisko wyrażone przez sąd w omawianym wyroku z czerwca 2017 r. wpisuje się w linię orzeczniczą, zgodnie z którą kluczowe na potrzeby powstania nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu w przypadku występowania świadczeń wzajemnych (tj. pozostających w związku z innym świadczeniem) jest zbadanie tych świadczeń pod kątem ekwiwalentności.

W komentowanym wyroku sąd opiera swoje stanowisko przede wszystkim na opinii wyrażonej przez WSA w Opolu w wyroku z 3.3.2017 r. (I SA/Op 501/16) oraz NSA w wyroku z 23.8.2012 r. (sygn. II FSK 1932/10). W tym ostatnim wyroku NSA wskazał, że udzielenie podatnikowi przez powiązaną z nim spółkę gwarancji czy poręczenia w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego podatnikowi przez bank podlega opodatkowaniu jako nieodpłatne świadczenie.

W swojej argumentacji sąd nie zgodził się przy tym ze zdaniem WSA we Wrocławiu wyrażonym w wyroku z 6.4.2017 r. (I SA/Wr 1603/16). Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał bowiem, że gotowość do udzielania wzajemnych poręczeń w różnej wysokości przez spółki grupy bez wynagrodzenia jest świadczeniem wzajemnym i ekwiwalentnym.

Sąd, opierając swoje stanowisko na przytoczonym wyżej wyroku NSA, wskazał, że uzyskanie poręczenia jest bez wątpienia korzyścią dla spółki, zatem powinno podlegać wynagrodzeniu. Podkreślił przy tym, że aby można było mówić w pełni o świadczeniu wzajemnym, to świadczenia pomiędzy podmiotami je udzielającymi powinny być tej samej wysokości. Jeśli tak nie jest, to różnica w wartości poręczeń będzie stanowić przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia dla spółki, która udzieliła gwarancji w niższej wartości.

Zauważyć należy, że linia orzecznicza w omawianym zakresie nie jest jednolita. Przykładowo, WSA w Poznaniu w wyroku z 14.7.2017 r. (I SA/Po 142/17) uznał, że udzielanie wzajemnych poręczeń między spółkami w ramach grupy kapitałowej nie jest rozumiane jako nieodpłatne świadczenie. W konsekwencji podatnicy biorący udział w schematach poręczeń w ramach grup kapitałowych powinni śledzić linię interpretacyjną oraz orzeczniczą w omawianym zakresie i indywidualnie oceniać ryzyko.

Opracowanie i komentarz: Maciej Klimczyk, konsultant

Komentarze przygotowali eksperci z PwC