Artykuł 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU stanowi, że wolne od podatku są dochody organizacji pożytku publicznego, o których mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej. Natomiast w świetle art. 17 ust. 1b PDOPrU zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i wydatkowany na cele określone w tym przepisie. Zatem zwolnienie znajduje zastosowanie tylko wtedy, gdy dochód stowarzyszenia przeznaczony jest i wydatkowany na cele statutowe.

Naczelny Sąd Administracyjny, podobnie jak sąd I instancji, nie podziela stanowiska organu interpretacyjnego, że ze zwolnienia podatkowego wynikającego z art. 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU korzystają tylko przychody wyrażone w wartości mieszkań otrzymanych w drodze darowizny lub testamentu, a które to mieszkania zostały przekazane podopiecznym Stowarzyszenia [będącego jedną ze stron postępowania – przyp. aut.].

 Wyrok NSA z 20.3.2019 r., II FSK 770/17

Stowarzyszenie jest organizacją pożytku publicznego, prowadzi działalność charytatywną. Podstawowym obszarem jego działalności statutowej jest zapewnienie dzieciom rodzinnych form długoterminowej opieki zastępczej. W ramach jednego z programów, którego ideą jest dodatkowe wsparcie podopiecznych w usamodzielnieniu, Stowarzyszenie ma na celu pozyskanie mieszkań od darczyńców lub osób, które tak rozporządzą nimi na wypadek swojej śmierci. Mieszkania otrzymane przez Stowarzyszenie mogą być następnie przekazywane pełnoletnim podopiecznym lub z różnych przyczyn np. z powodu niekorzystnej lokalizacji mieszkań – spieniężone, a pozyskane z ich sprzedaży środki przeznaczone na działalność statutową.

We wniosku o interpretację indywidualną Stowarzyszenie zadało pytanie, czy przychody ze sprzedaży uzyskanych w formie darowizn lub na podstawie testamentu mieszkań, przekazane na cele statutowe stowarzyszenia, będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania podatkiem CIT. Stowarzyszenie uznało, że przychody te będą korzystały ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU, Minister Finansów uznał to stanowisko za nieprawidłowe. W ocenie Ministra Finansów Stowarzyszenie w momencie przeznaczenia otrzymanych mieszkań na sprzedaż nie realizuje założonych celów statutowych – pozyskane mieszkania nie przyczyniają się do usamodzielnienia się podopiecznych ani w żaden inny sposób nie przyczyniają się do realizacji celów statutowych stowarzyszenia.

Po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa Stowarzyszenie wniosła skargę do WSA w Warszawie. W odpowiedzi na skargę Minister Finansów podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej interpretacji i wniósł o oddalenie skargi. Wojewódzki Sąd Aministracyjny uchylił zaskarżoną interpretację. Od wyroku WSA organ podatkowy wniósł skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Aministracyjny zważył w wyroku, iż skarga kasacyjna była pozbawiona usprawiedliwionych podstaw i nie zasługiwała na uwzględnienie.

Komentarz

W sprawie, którą rozstrzygał komentowany wyrok, kluczowe znaczenie miała prawidłowa wykładnia, a w konsekwencji zastosowanie (bądź nie) art. 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU w niespornym w rozpoznawanej sprawie stanie faktycznym. Zgodnie z tym przepisem, zwolnieniem o charakterze „statutowym” objęte są dochody organizacji pożytku publicznego, o których mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej. Oznacza to, że zwolnieniu, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU, podlegają tylko te dochody, które są przeznaczone na cele preferowane przez ustawę.

W wyroku sąd przyznał rację WSA w Warszawie, według którego spieniężenie darowanej nieruchomości w stanie faktycznym sprawy jest w sensie decyzyjnym i od strony faktycznej jedynie zdarzeniem pośredniczącym, pozbawionym samoistnego znaczenia, a wspomniana sprzedaż usytuowana jest w ciągu działań, które dla oceny prawnej trzeba ze sobą łączyć.

Naczelny Sąd Aministracyjny podkreślił, że dokonując tej transakcji, Stowarzyszenie nie odstępowało od wcześniej zadeklarowanego przeznaczenia tego dochodu na działalność statutową.

Skład orzekający sędziów NSA wskazał, że przeprowadzona przez organ interpretacyjny wykładnia art. 17 ust. 1 pkt 6c PDOPrU ma charakter zawężąjący, a co więcej, koliduje z celem tego unormowania.

Naczelny Sąd Aministracyjny zgodził się z sądem I instancji, że niezrozumiałe i nieracjonalne byłoby stanowisko, iż podatnik korzysta ze zwolnienia tylko w przypadku przeznaczenia nieruchomości na cele preferowane przez ustawodawcę, natomiast jej sprzedaż w celu zadysponowania na te cele środkami uzyskanymi w ten sposób wykluczałaby możliwość zastosowania ww. przepisu.

Skłania to do wniosku, że sądy raczej dzielą stanowisko, zgodnie z którym nie ma podstaw do uznania, że ustawodawca zamierzał ograniczyć omawiane wyżej zwolnienie podatkowe wyłącznie do przekazania przedmiotu przysporzenia (np. ­darowizny) wprost na cele statutowe organizacji pożytku publicznego.

Opracowanie i komentarz: Karolina Drzewicka, konsultant

Komentarze przygotowali eksperci z PwC