Konwersja wierzytelności na nowe akcje wiąże się z powstaniem przychodu podatkowego po stronie akcjonariusza.
Wyrok NSA z 30.6.2014 r., II FSK 1799/12
Kontrahent spółki zaprzestał regulowania swoich zobowiązań. Z uwagi na niewypłacalność kontrahenta w trybie postępowania upadłościowego zawarto układ. Na jego mocy część wierzytelności uległa konwersji na akcje kontrahenta. Wskazano, że „konwersja wierzytelności na nowe akcje nastąpi poprzez podwyższenie kapitału klienta (dłużnika) i emisje nowych akcji na pokrycie których wierzyciele wniosą wkłady pieniężne, których zapłata nastąpi poprzez, dokonane mocą układu, wzajemne potrącenie wierzytelności klienta o wniesienie wkładu pieniężnego z podlegającą konwersji wierzytelnością wierzycieli”.
Spółka zadała pytanie, czy w wyniku konwersji wierzytelności powstanie po jej stronie przychód w związku z objęciem akcji klienta.
Zdaniem spółki konwersja wierzytelności w ramach układu nie skutkuje powstaniem przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 7 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm., dalej: PDOPrU). W opisanym przypadku konwersja wierzytelności stanowi bowiem wniesienie wkładu pieniężnego z tym tylko, że ten wkład jest rozliczany w wyniku potrącenia wzajemnych wierzytelności stron.
Minister Finansów uznał stanowisko spółki za niezasadne. W jego ocenie, w wyniku konwersji wierzytelności na akcje dłużnika po stronie spółki powstanie przychód z tytułu objęcia akcji, tę sytuację należy bowiem uznać za wniesienie wkładu niepieniężnego.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej: WSA), który uznał skargę za niezasadną i ją oddalił. Spółka złożyła więc skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA) również stwierdził, że skarga ta nie ma usprawiedliwionych podstaw i nie zasługuje na uwzględnienie. Podtrzymał więc dotychczasowe stanowisko Ministra Finansów.
Komentarz
Konwersja wierzytelności, którą spółka posiada wobec swego obecnego (lub przyszłego) udziałowca na jej kapitał jest często stosowanym zabiegiem. Pozwala w prosty sposób ograniczyć zobowiązania zadłużonej spółki i w efekcie wpłynąć na poprawę jej kondycji finansowej.
W uproszczeniu transakcja polega na podjęciu uchwały o podwyższeniu kapitału w spółce i pokryciu go wkładem gotówkowym. Kapitał na pokrycie nowych udziałów nie jest jednak fizycznie wpłacany przez udziałowca (lub przyszłego udziałowca), lecz jest rozliczany w formie potrącenia wzajemnych wierzytelności (o wpłatę na kapitał/o spłatę wierzytelności). W konsekwencji zamiast generować przepływ gotówki dochodzi do przekształcenia zadłużenia spółki wobec udziałowca na kapitał zakładowy. W wyniku konwersji udziałowiec nabywa udziały w podwyższonym kapitale w takiej spółce.
Powstaje zatem pytanie, czy takie zdarzenie może stanowić przychód podatkowy dla udziałowca?
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 PDOPrU przychodem jest nominalna wartość udziałów w spółce objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Z przepisu wynika więc a contrario, że przychód nie powstaje, jeśli udziały są obejmowane zarówno w zamian za wkład (i) pieniężny, jak i (ii) aport przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że aport wierzytelności stanowi wkład niepieniężny. W komentowanym wyroku podtrzymał stanowisko wyrażone wcześniejszej przez WSA oraz przez Ministra Finansów. W opinii NSA transakcja polegająca na konwersji długu na kapitał spowoduje pojawienie się przychodu podatkowego po stronie udziałowca w wysokości nominalnej wartości objętych udziałów (akcji).
Taka konkluzja jest niekorzystna dla podatników i zapewne wpłynie na znaczne ograniczenie tego typy transakcji. Naszym zdaniem wyrok NSA jest jednak kontrowersyjny i istnieją silne argumenty przemawiające za uznaniem, że przychód podatkowy nie powstaje.
Warto zaznaczyć, że do tej pory stanowisko organów podatkowych w tym zakresie nie było jednolite, a nawet przeważało to pozytywne. Przykładowo w ostatnim czasie Minister Finansów wydał kilka interpretacji, w których potwierdził, że konwersja długu na kapitał nie skutkuje powstaniem przychodu po stronie udziałowca. Pojawiały się również negatywne interpretacje – np. wydana 8.5.2013 r. przez Dyrektora IS w Warszawie IPPB3/423-100/13-2/AG. Podobnie WSA w Warszawie w wyroku z 14.11.2012 r. (III SA/Wa 427/12) wskazał, że konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy zawsze będzie związana z wniesieniem do spółki wkładu niepieniężnego.
Komentowany wyrok NSA może więc przechylić szalę w niekorzystnym dla podatników kierunku i ugruntować takie stanowisko w przyszłości. Powoduje to konieczność analizy innych alternatywnych rozwiązań, które będą efektywne również z podatkowego punktu widzenia.
Opracowanie i komentarz: Andrzej Karpowicz,
starszy konsultant
Komentarze przygotowali eksperci z PwC |  |
