Od początku roku obowiązują przepisy wprowadzające zmiany w ustawie o dostępie do informacji publicznej dotyczące katalogu informacji oraz danych podlegających reżimowi wymienionej ustawy. Do zakresu danych publicznych podlegających udostępnieniu włączono treść orzeczeń: sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Artykuł 6 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 782 ze zm.; dalej: DostInf­PubU) zawiera otwarty katalog informacji i danych, które stanowią informację publiczną i jako takie podlegają udostępnieniu na zasadach i w trybie DostInfPubU. Przepis ten jest podstawą realizacji ogólnych założeń udostępniania informacji publicznej wyrażonych w art. 1 DostInfPubU. Objęcie treścią ustawy wymienionego wyżej katalogu zapewnia większą sprawność w zakresie działania podmiotów dysponujących informacją nim objętą, gdy chodzi o ocenę zasadności jej udostępnienia.

Rozszerzenie zakresu danych publicznych

Analizowana zmiana treści art. 6 ust. 1 pkt 4 DostInfPubU została dokonana na mocy art. 13 ustawy z 7.11.2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1662 ze zm.) i polega na rozszerzeniu zakresu danych publicznych (stanowiących jedną z kategorii informacji publicznej podlegającej udostępnieniu) o treść orzeczeń: sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Dane publikowane

Przy udostępnianiu treści orzeczeń sądów i trybunałów należy również brać pod uwagę ograniczenia prawa do informacji publicznej wskazane w art. 5 DostInfPubU.

Dane publikowane w uzasadnieniach orzeczeń

Szczególnej ochronie należy w tym przypadku poddać informacje dotyczące prywatności osób fizycznych w zakresie danych publikowanych w uzasadnieniach orzeczeń (art. 5 ust. 2 DostInfPubU). W analizowanym przypadku jest to szczególne ważne w kontekście art. 47 Konstytucji RP (Dz.U z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.), zgodnie z którym: „Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym”.

Doprecyzowanie we wskazanym wyżej zakresie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej ma przyczynić się do wyeliminowania ewentualnych wątpliwości dotyczących uznawania orzeczeń sądów i trybunałów za informację publiczną. Z drugiej strony dostępność orzeczeń wskazuje się jako jedną z gwarancji transparentności działania sądów i trybunałów pozytywnie wpływającą na merytoryczny poziom wydawanych przez nie rozstrzygnięć, a także na poprawę stanu świadomości prawnej i pewność obrotu prawnego (zob. uzasadnienie do projektu ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej, Druk sejmowy Nr 2606, s. 35–36).

W praktyce jednak pojawiały się przypadki odmowy udostępnienia przedmiotowych informacji pomimo – wydawałoby się – jasnego przekazu art. 2 ust. 1 DostInfPubU określającego prawo dostępu do informacji publicznej. Problemy praktyczne dotyczyły np. kwestii związanych z brakiem lub niedostatecznym wykazaniem interesu prawnego lub faktycznego – czego na gruncie art. 2 ust. 2 DostInf­PubU również nie można było żądać od podmiotu zainteresowanego uzyskaniem informacji publicznej. Ponadto nieuzasadnioną podstawą wydawania odmownych decyzji w omawianym zakresie było uznanie orzeczenia sądu – po usunięciu danych osobowych stron postępowania – za informację przetworzoną.

Istotnym argumentem przemawiającym za doprecyzowaniem przepisów DostInfPubU jest również fakt, że nie wszystkie orzeczenia sądów i trybunałów są powszechnie publikowane. Zwiększenie dostępności danych w tym zakresie (również w odniesieniu do orzeczeń sądów niższych instancji) przez udostępnianie przez sądy i trybunały baz orzeczeń okazuje się niewystarczające i nie rozwiązuje pojawiających się problemów praktycznych w całości (zob. np. Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych – orzeczenia.ms.gov.pl, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych – orzeczenia.nsa.gov.pl).

Ze względu na to, że treść rozstrzygnięć sądów i trybunałów jest istotnym źródłem informacji i wiedzy dla osób prywatnych, osób wykonujących zawody prawnicze, a także dla administracji publicznej, zasadnicze znaczenie będzie miało (potwierdzone zresztą przeważającą do tej pory interpretacją przepisów analizowanej ustawy) zwiększenie dostępności przedmiotowych informacji zarówno w postaci powszechnej publikacji (np. w bazach orzeczeń), jak również na wniosek zainteresowanego.

Podstawa prawna

• art. 47 Konstytucji RP (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.)
• art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 782 ze zm.)
• art. 13 ustawy z 7.11.2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1662 ze zm.)

dr Agnieszka Mikos-Sitek