Prawo do informacji odgrywa w dzisiejszym świecie ogromną rolę. Trudno wyobrazić sobie nasze funkcjonowanie – zarówno w sferze prywatnej, jak i publicznej – bez dostępu do coraz to większych ilości informacji o otaczających nas zdarzeniach, instytucjach i ludziach. W tym roku obchodzić będziemy 15-lecie uchwalenia ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2058 ze zm.; dalej: DostInfPubU), która wprowadziła do polskiego porządku prawnego całościową regulację powszechnego dostępu do informacji o sprawach publicznych, a której celem było zapewnienie powszechnej możliwości zapoznania się przez każdego z interesującymi go informacjami ze sfery publicznej. Choć samo prawo do uzyskania wiedzy o sprawach publicznych zostało uregulowane już w art. 61 Konstytucji RP (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.), to DostInfPubU wprowadziła szczegółowe ramy korzystania z tego prawa.
Przepisy DostInfPubU zawierają unormowania dotyczące zakresu informacji publicznej, podmiotów zobowiązanych do jej udostępnienia oraz sposobów zapoznania się zainteresowanych podmiotów z tą informacją. Ustawa o dostępie do informacji publicznej wprowadziła do polskiego porządku prawnego nowy rodzaj postępowania, o stopniu odformalizowania, którego próżno było wcześniej szukać. Przepisy DostInfPubU pomyślane zostały tak, aby każdy (już nie tylko obywatel, lecz także osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej czy dowolna zbiorowość) mógł zapoznać się z wybrany przez niego sposób z informacjami o sprawach publicznych. Wielość możliwości, a także brak barier (w tym nieodpłatność), zaowocowały w szybkim czasie znacznym zainteresowaniem, co po stronie organów administracji wywołało w początkowym okresie funkcjonowania DostInfPubU zrozumiały opór. W związku z wprowadzeniem nowej regulacji podmioty zainteresowane musiały nauczyć się, jak korzystać ze swoich praw, a urzędy – jak respektować te prawa, bez szkody dla normalnego funkcjonowania administracji.
15 lat ustawy
Niemal 15-letnie funkcjonowanie DostInfPubU wpłynęło na zwiększenie aktywności i świadomości obywateli w zakresie działania instytucji państwa. Władza publiczna za pośrednictwem mechanizmów wdrożonych na podstawie DostInfPubU (np. Biuletyn Informacji Publicznej) może z kolei lepiej realizować jedną z podstawowych zasad prawa administracyjnego dotyczącą informowania obywateli o przebiegu prowadzonych działań, sposobach wydatkowania środków publicznych itd., pogłębiając tym samym – w zamierzeniu – zaufanie obywateli do instytucji administracji publicznej. Należy jednak podkreślić, że minione 15-lecie nie było pozbawione problemów związanych ze stosowaniem DostInfPubU – zwłaszcza interpretacyjnych, które na gruncie nowego prawa pojawiały się i pojawiają nadal dosyć często. Nieocenioną rolę w tym zakresie odgrywa sądownictwo administracyjne, rozstrzygając trudne niejednokrotnie i skomplikowane sprawy, starając się pogodzić słuszny interes obywateli z możliwościami organów administracji.
Konferencja „15-lecie ustawy o dostępie do informacji publicznej”
W związku z powyższym, chcąc podzielić się z Państwem doświadczeniami zebranymi w ciągu 15 lat stosowania DostInfPubU, serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji pn. „15-lecie ustawy o dostępie do informacji publicznej”, organizowanej wspólnie przez redakcję kwartalnika „Informacja w Administracji Publicznej” oraz Uczelnię Łazarskiego, która odbędzie się 22.6.2016 r. w Warszawie. W trakcie konferencji wybitni specjaliści – zarówno przedstawiciele nauk prawnych, jak i praktycy, stosujący na co dzień przepisy DostInfPubU – przekażą Państwu swoją wiedzę i doświadczenie, a także wskażą możliwe sposoby rozwiązywania problemów związanych ze stosowaniem ustawy. Więcej informacji na temat konferencji już wkrótce.
Kamila Kędzierska
