Zdaniem SN wprowadzenie nowym układem zbiorowym pracy mniej korzystnych dla pracowników składników wynagrodzenia wymaga wypowiedzenia im dotychczasowych warunków pracy - także wtedy, gdy nowe warunki nie są gorsze.
Art. 24113 KP stanowi w § 1, że korzystniejsze postanowienia układu z dniem jego wejścia w życie zastępują z mocy prawa dotychczasowe warunki. Natomiast według § 2 „postanowienia mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków”.
Do takiej zmiany układu doszło na kolei, gdzie od 1.3.1999 r. obowiązuje Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy. Zgodnie z jego postanowieniami zmienione zostały m.in. zasady ustalania dodatku za staż pracy oraz za pracę w uciążliwych i niebezpiecznych warunkach. Stary układ zakładał, że dodatek stażowy wzrastał rocznie o 1,5%, przy czym wzrost ten nie miał górnej granicy. Według nowego stawki są wyższe, ale jest ustalona górna granica wzrostu. Podobnie pozmieniano dodatki za pracę w warunkach uciążliwych i niebezpiecznych. W sumie uważa się jednak, że nowy układ nie jest gorszy dla pracowników, tym bardziej że jednocześnie podwyższono im wynagrodzenia zasadnicze.
Wyroki SN, po tym jak niektórzy kolejarze wystąpili z pozwami o zasądzenie utraconych składników, były różne, dlatego rzecznik praw obywatelskich złożył wniosek o podjęcie uchwały.
Rzecznik dołączył do wniosku 40 wyroków z całej Polski - 30 korzystnych oraz 10 niekorzystnych dla pracowników. Przy tych pierwszych argumentowano, że gdyby układu nie zmieniono, to otrzymaliby dodatki na lepszych warunkach - a każda zmiana układu na niekorzyść dotycząca zasad i wysokości określonych składników wynagrodzenia wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Natomiast w odniesieniu do drugiej grupy wskazywano, że nie ma potrzeby wypowiadać warunki płacy, jeżeli nowy układ jest generalnie dla pracownika korzystny.
SN w rozszerzonym składzie podzielił zdanie rzecznika oraz prokuratora i przychylił się do pierwszej opinii. SN wskazał, że w art. 24113 KP mówi się o „postanowieniach układu mniej korzystnych dla pracowników”, a nie o układzie w ogóle. Regulację tę należy więc odnosić zgodnie z wykładnią językową i logiczną do poszczególnych postanowień, a nie całego układu. Nie oznacza to, że każdy niekorzystny przepis - nawet jedno zdanie - wymaga wypowiedzenia. Chodzi mianowicie o regulacje dotyczące wyodrębnionych składników wynagrodzenia, jak np. płaca zasadnicza, odprawa, dodatki.
Uchwała SN (7) z 15.9.2004 r., III PZP 3/04
