Z jednej strony poprzez stopniowe przewartościowanie rynku pracy i uczynienie go bardziej dostępnym dla niepełnosprawnych pracowników, z drugiej zaś przez skierowanie puli środków finansowych na rozwój zawodowy niepełnosprawnej młodzieży rozwiązania stosowane w Polsce mają stać się zbieżne ze standardami UE.
Uwagi ogólne
W dniu 13 września br. rząd przyjął projekt nowej ustawy o wspieraniu zatrudnienia oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Jego założenia mają prowadzić do:
- zwiększania liczby aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych,
- wyrównania szans dzieci i młodzieży niepełnosprawnej głównie poprzez wsparcie edukacyjne na poziomie wyższym,
- stworzenia realnej możliwości zatrudnienia inwalidów na rynku pracy.
Dofinansowanie zatrudnienia
Ustawodawca wprowadził zachęty dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, przyznając im system refundacji podwyższonych kosztów zatrudnienia inwalidów w formie wybranej przez samego zainteresowanego pracodawcę:
1) wyliczenie kosztów rzeczywiście poniesionych i uzyskanie miesięcznego dofinansowania w zależności od zatrudnienia osób o znacznym, umiarkowanym bądź lekkim stopniu niepełnosprawności, odpowiednio w wysokości 110%, 80%, 50% minimalnego wynagrodzenia. Ustawodawca dopuścił także możliwość zwiększenia powyższych kwot o 40% minimalnego wynagrodzenia w przypadku zatrudnienia osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję, lub też osób niewidomych;
2) wybór ryczałtowej formy podwyższenia kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych, polegającej na przyjęciu wielkości kosztów określonych w ustawie bez konieczności ich dodatkowego dokumentowania. W takim przypadku wsparcie wyniesie w zależności od stopnia niepełnosprawności: 75%, 50% lub 25% minimalnego wynagrodzenia.
Pomoc oferowana pracodawcom obejmować będzie m.in.: zwrot przez okres roku kosztów płacy zatrudnionej osoby niepełnosprawnej, refundacje kosztów dostosowania miejsca pracy, zwolnienia podatkowe oraz finansowanie szkoleń.
Składki na PFRON
Oprócz niewątpliwych zalet, jakimi są zaproponowane ulgi i dopłaty dla tych spośród pracodawców, którzy zatrudnią osoby niepełnosprawne, ustawa wprowadziła także rozwiązania restrykcyjne. Jeżeli więc pracodawca zatrudniający przynajmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy nie osiągnie 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, zmuszony będzie odprowadzić miesięczne składki na PFRON. Przykładowo, zgodnie z propozycją rządową wszystkie szkoły, uczelnie, zakłady kształcenia nauczycieli, placówki opiekuńczo-wychowawcze mają zostać objęte tym wskaźnikiem do 2008 r. Ustawodawca postuluje również wprowadzenie zakazu umarzania zaległości pracodawców wobec PFRON oraz odrębnych zasad orzekania o stopniu niepełnosprawności na potrzeby zatrudnienia.
Zróżnicowanie niepełnosprawności dzieci
Zapisy projektu wprowadziły dwa stopnie niepełnosprawności w przypadku orzekania w stosunku do osób, które nie ukończyły 18. roku życia, tj. stopień znaczny i lekki. Dotąd wobec dzieci do ukończenia przez nie 16. roku życia orzekano tylko niepełnosprawność bez określenia jej stopnia. W nowym systemie dzieci, które mają już orzeczoną niepełnosprawność, będą traktowane jako osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
Ponadto znaczna pula środków finansowych ma zostać przeznaczona na wyrównanie szans startu w dorosłe życie młodzieży pełnosprawnej i niepełnosprawnej, w szczególności poprzez przyznanie systemu stypendialnego studentom niepełnosprawnym w stopniu znacznym lub umiarkowanym oraz zwiększenie o połowę dodatku pielęgnacyjnego w stosunku do dzieci zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, które wymagają całkowitej opieki.
Likwidacja ZPCh
Wśród nowych rozwiązań wspierania rynku pracy osób niepełnosprawnych projekt ustawy przewiduje wygaśnięcie 31.12.2005 r. statusu zakładów pracy chronionej, wprowadzając dla już istniejących roczny okres przejściowy. Rozwiązanie to ma zapewnić po 2005 r. jednakowe traktowanie wszystkich pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.
