Sejm uchwalił ustawę z 7.11.2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw, której założeniem jest usprawnienie postępowania dyscyplinarnego adwokatów oraz radców prawnych.

Rzecznicy dyscyplinarni

Zgodnie z nowelizacją, Rzecznik Dyscyplinarny Adwokatury będzie organem adwokatury, wybieranym przez Krajowy Zjazd Adwokatury. Zjazd będzie także ustalał liczbę członków i zastępców członków Wyższego Sądu Dyscyplinarnego oraz sądów dyscyplinarnych. Naczelna Rada Adwokacka określi natomiast zasady działania zastępców Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury i zastępców rzeczników dyscyplinarnych oraz tryb i sposób ich wyboru, ponadto określi wysokość zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego. Rzecznik dyscyplinarny będzie natomiast organem izby adwokackiej, wybieranym przez zgromadzenie izby.

Organem samorządu radców prawnych będzie natomiast Główny Rzecznik Dyscyplinarny, wybierany przez Krajowy Zjazd Radców Prawnych. Krajowa Rada Radców Prawnych określi zasady działania zastępców Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego i zastępców rzeczników dyscyplinarnych oraz trybu i sposobu ich wyboru oraz wysokość zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego.

Rzecznik dyscyplinarny wybierany będzie przez zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych.

Zasady odpowiedzialności

Nowelizacja zmienia przesłanki podlegania odpowiedzialności dyscyplinarnej. Będzie ona grozić za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych oraz za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia.

Kary i przedawnienie

Wprowadzono możliwość orzeczenia, obok kary dyscyplinarnej, obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego. Orzekając ten obowiązek, sąd dyscyplinarny określi sposób jego wykonania, odpowiedni ze względu na okoliczności sprawy. Sąd dyscyplinarny będzie mógł orzec podanie treści orzeczenia do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe ze względu na okoliczności sprawy, o ile nie naruszy to interesu pokrzywdzonego.

Karę pieniężną w postępowaniu dyscyplinarnym wymierzać się będzie w granicach od półtorakrotności do dwunastokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie popełnienia przewinienia dyscyplinarnego (do tej pory w przypadku adwokatów była to kwota od pięciokrotnej do pięćdziesięciokrotnej podstawowej składki izbowej, w przypadku radców prawnych – od połowy do pięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej).

Rozbudowano przepisy dotyczące upomnienia (w odniesieniu do radców prawnych – ostrzeżenia). Jeżeli przewinienie dyscyplinarne jest mniejszej wagi albo w świetle okoliczności sprawy będzie to wystarczającym środkiem dyscyplinującym adwokata/radcę lub aplikanta bez potrzeby wymierzenia kary dyscyplinarnej, dziekan okręgowej rady adwokackiej/izby radców prawnych, na wniosek rzecznika dyscyplinarnego, może poprzestać na udzieleniu upomnienia dziekańskiego/ostrzeżenia. Dziekan będzie mógł jednocześnie zobowiązać adwokata lub aplikanta do przeproszenia pokrzywdzonego lub do innego stosownego postępowania.

Wydłużono okres przedawnienia w przypadku postępowań dotyczących nadużycia wolności słowa (zniewaga/zniesławienie). Do tej pory ściganie odbywać się mogło przez 6 miesięcy od czasu popełnienia przewinienia. Nowe przepisy wydłużają ten czas do roku.

Postępowanie dyscyplinarne

Zgodnie z nowelizacją, stronami w dochodzeniu są obwiniony i pokrzywdzony, a w postępowaniu przed sądem dyscyplinarnym – oskarżyciel, obwiniony i pokrzywdzony. Obwinionym jest adwokat/radca prawny lub aplikant, co do którego wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów. Ma on prawo do ustanowienia obrońcy, którym może być wyłącznie adwokat lub radca prawny.

W toku postępowania dyscyplinarnego, za zgodą adwokata/radcy lub aplikanta, pisma będą mogły być doręczane także za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim przypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych. Niestawiennictwo obwinionego lub jego obrońcy na rozprawę, posiedzenie lub na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego nie będzie wstrzymywało rozpoznania sprawy lub przeprowadzenia czynności, chyba że należycie usprawiedliwią oni swoją nieobecność, jednocześnie wnosząc o odroczenie lub przerwanie rozprawy lub posiedzenia lub o nieprzeprowadzanie czynności przed rzecznikiem, albo sąd dyscyplinarny lub rzecznik dyscyplinarny z ważnych przyczyn uzna ich obecność za konieczną. Orzeczenie wydane pod nieobecność obwinionego lub jego obrońcy nie będzie uznawane za zaoczne.

Nowelizacja odnosi się także do kwestii tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych. Adwokat/radca lub aplikant, przeciwko któremu toczy się postępowanie dyscyplinarne lub karne, może być tymczasowo zawieszony w czynnościach zawodowych przez sąd dyscyplinarny w szczególnie uzasadnionych okolicznościach sprawy. Postanowienie o tym zawieszeniu wydaje sąd dyscyplinarny z urzędu bądź na wniosek stron i jest ono natychmiast wykonalne. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.

Sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznaczać będzie prezes sądu dyscyplinarnego, mając na uwadze zapewnienie rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki oraz równomierne obciążenie sprawami składów sądu.

Doręczenia

Nowelizacja reguluje szczegółowo kwestie doręczania orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne. Doręcza się je z urzędu wraz z uzasadnieniem stronom oraz Ministrowi Sprawiedliwości. Uzasadnienie nie będzie sporządzane z urzędu w sprawach, w których uwzględniono wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wydanie orzeczenia i wymierzenie uzgodnionej z obwinionym kary dyscyplinarnej bez przeprowadzenia rozprawy oraz wniosek obwinionego o wydanie orzeczenia i wymierzenie mu określonej kary dyscyplinarnej, ani w sprawach, w których wymierzono karę upomnienia. W takich przypadkach, uzasadnienie sporządza się i doręcza na wniosek strony lub Ministra Sprawiedliwości, złożony w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia.

Przepisy intertemporalne

Do organów adwokatury, organów izb adwokackich i zespołów adwokackich oraz organów samorządu radców prawnych, których kadencja trwa w dniu wejścia w życie noweli, stosować należy przepisy dotychczasowe do momentu zakończenia kadencji.

Do rzecznika dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej, Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego, rzeczników dyscyplinarnych oraz ich zastępców, pełniących swoje funkcje w dniu wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe do momentu zakończenia trwających w tym dniu kadencji organów adwokatury, organów izb adwokackich oraz organów samorządu radców prawnych, które ich wybrały lub wyznaczyły.

Do postępowań dyscyplinarnych wszczętych przed dniem wejścia w życie nowelizacji i do tego czasu niezakończonych stosuje się do ich zakończenia w danej instancji przepisy dotychczasowe. Czynności procesowe dokonane przed dniem jej wejścia w życie są skuteczne, jeżeli ich dokonano z zachowaniem przepisów dotychczasowych.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Teraz została przekazana do Prezydenta.